تفسير:

سپس خداوند به پاسخ ابليس پرداخته و مى‌گويد:

(قالَ‌) (گفت) براى او.

(فَالْحَقُّ وَ الْحَقَّ أَقُولُ لَأَمْلَأَنَ‌) (پس حق است و حق مى‌گويم هر آينه آكنده كنم) در اينجا ميان قسم و مقسم عليه فاصله شده تا موضوع تأكيد شود.

(جَهَنَّمَ مِنْكَ وَ مِمَّنْ تَبِعَكَ‌) (دوزخ را از تو و از آن كه پيروى كرد تو را) و پذيرفت سخن تو را.

(مِنْهُمْ‌) (از ايشان) يعنى از بنى آدم.

(أَجْمَعِينَ‌) (جميعا).

سپس خداوند پيامبر خود را مورد خطاب قرار داده و فرمود:

(قُلْ‌) (بگو) اى محمد بر كافران مكه.

(ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ‌) (نمى‌خواهم از شما بر آن) يعنى براى تبليغ وحى و قرآن و دعوت به خداوند سبحان.

(مِنْ أَجْرٍ) (از اجرى) يعنى مالى كه به من بدهيد.

(وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِينَ‌) (و نيستم من از تكليف كنندگان) به اين قرآن و از جانب خودم. و گفته‌اند يعنى: من از طرف خود به عنوان پيمبرى به سوى شما نيامده‌ام و آمدن خود را بر شما تكليف نمى‌كنم بلكه خدايم مرا به اين كار دستور داده است.

و نيز گفته شده: من اصرار نمى‌كنم به چيزى كه طبق مقتضى عقل نباشد.

از «عبد اللَّه بن مسعود» نقل شده كه گفت: اى مردم هر كه چيزى را مى‌داند بگويد، و هر كه نمى‌داند بگويد خدا داناتر است چه اين كه خود اين علم است كه انسان چيزى را كه نمى‌داند بگويد خدا داناتر است چه اين كه خداوند به پيامبر خود مى‌گويد:( (قُلْ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِينَ)).

اين سخن را «بخارى» در كتاب «صحيح» خود نقل كرده است.