و قول خدا كه فرمود:

(لِمَنْ كانَ يَرْجُوا اللَّهَ‌) بدل از قول او (لكم) است و آن تخصيص- بعد از عموم است براى مؤمنين يعنى بدرستى كه اقتداء و تأسّى برسول خدا 6 فقط منحصر است‌( لِمَنْ كانَ يَرْجُوا اللَّهَ‌) براى كسى كه اميد بخدا دارد.

ابن عباس گويد: يعنى اميد دارد نعمت و ثوابى را كه نزد خداست.

مقاتل گويد: يعنى مى‌ترسد از خدا و روز قيامتى را كه در آن كيفر و پاداش اعمال است و آن قول خداست‌( (وَ الْيَوْمَ الْآخِرَ)).

(وَ ذَكَرَ اللَّهَ كَثِيراً) يعنى خدا را بسيار ياد كنند و اين جهتش اين است كه آنكه ذاكر و بياد خداست اوامر و خواسته‌هاى او را پيروى و متابعت ميكند بخلاف آنكه غافل از ياد اوست، سپس برگشت خداى سبحان بذكر احزاب و فرمود:

(وَ لَمَّا رَأَ الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزابَ‌) يعنى چون گرويدگان بحق و تصديق كنندگان خدا و پيامبر 6 او بچشم خود ديدند گروه‌هايى را كه بر جنگ با پيغمبر اجتماع كرده‌اند، با زيادى افرادشان‌( قالُوا هذا ما وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ‌) گفتند اين آن چيزيست كه خدا و پيامبر او بما وعده دادند و راست گفت خدا و پيغمبر او، در معناى اين آيه بر دو قول اختلاف كرده‌اند:

1- جبائى گويد: پيغمبر 6 از پيش بايشان خبر داده بود كه احزاب عرب بر عليه آنان قيام نموده و بايشان مقاتله خواهد نمود، ولى وعده داد كه غلبه و پيروزى با مسلمين خواهد بود پس چون ايشان احزاب‌