(وَ لَا الظُّلُماتُ‌) يعنى تاريكيهاى شرك و گمراهى.( وَ لَا النُّورُ) با نور ايمان و هدايت يكسان نيست و در قول خدا،( وَ لَا النُّورُ) و ما بعد آن از زيادى" لا" دو قول است: 1- آن لا زايده و براى تأكيد نفى است 2- آن لا نافيه است براى يكسانى هر يك از آن با لنگه و صاحب خودش بنا بر تفصيل.( وَ لَا الظِّلُّ وَ لَا الْحَرُورُ) كلبى گويد: بهشت و دوزخ يكى نيستند و بعضى گفته‌اند: خنكى شب و گرمى روز برابر نيستند.

(وَ ما يَسْتَوِي الْأَحْياءُ وَ لَا الْأَمْواتُ‌) بعضى مؤمنين و كفّار يكسان نيستند و بعضى گفته‌اند: دانشمندان و نادانان مساوى نيستند، و بعضى گفته‌اند:

اراده كرده خود نابينا و بينا و برودت و حرارت و تاريكيها و روشنى را بر طريق و روش ضرب المثل يعنى چنانچه اين چيزها با هم مساوى و مثل و شكل هم نيستند پس همين طور عبادت و پرستش خدا شباهت با عبادت غير خدا و مؤمنين و كافر و حق و باطل و عالم و جاهل هم مساوى و برابر هم نيستند.

(إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَنْ يَشاءُ) البتّه خدا ميشنواند هر كس را بخواهد يعنى سود ميدهد بشنيدن هر كس را كه بخواهد كه بر او لطف فرموده و او را موفّق بدارد، و باين اراده نكرده نفى حقيقت شنيدن را براى آنكه ايشان آيات خدا را ميشنيدند.

(وَ ما أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ) يعنى تو قدرت ندارى كه كفّار را بشنوائيدن تو ايشان را سودى برسانى زيرا آنها قبول نكنند چنانچه نميتوانى بشنوايى مردگانى كه در گورهايند.( إِنْ أَنْتَ إِلَّا نَذِيرٌ) يعنى نيستى تو مگر ترساننده ايشان بخدا.

(إِنَّا أَرْسَلْناكَ بِالْحَقِ‌) البتّه ما تو را فرستاديم بدين صحيح‌( بَشِيراً وَ نَذِيراً)