اگر اطاعت ميكرد تا فلان وقت ميماند و اگر معصيت و گناه ميكرد از عمرش كم ميشد، پس باقى نمى‌ماند، پس نقصان عمر بر سه صورت است: يا از عمر سالمند كم ميشود، يا از عمر سالمند ديگر، يا نقصانش مشروط بشرط خواهد بود.

(إِلَّا فِي كِتابٍ‌) مگر آنكه اين حمل و وضع طفل و طول عمر و نقصان او ثابت است در كتاب و آن كتاب محفوظ است، خداوند او را قبل از آنكه بوجود آيد در آن كتاب ثبت كرده است.

سعيد بن جبير گويد: در امّ الكتاب نوشته شده كه عمر فلانى چند سال خواهد بود، سپس در پائين آن نوشته شده يك روز يا دو روز يا سه روز رفت تا آخر عمرش.

(إِنَّ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ) يعنى اين طولانى عمر و نقصان آن و اثبات آن در امّ الكتاب بر خداى تعالى سهل و غير مشكل است، سپس فرمود:

(وَ ما يَسْتَوِي الْبَحْرانِ‌) يعنى درياى شيرين و شور مساوى و يكسان نيستند، آن گاه ياد كرد آنها را و فرمود:( هذا عَذْبٌ فُراتٌ‌) ابن عباس گويد:

اين آب شيرين پاكيزه و خنك‌( سائِغٌ شَرابُهُ‌) يعنى در گلو جارى شده و گوارا است.

(وَ هذا مِلْحٌ أُجاجٌ‌) و اين ديگرى شور و تلخ و سخت نمكى است، و ما بعد اين آيه در سوره نحل تفسيرش گذشت تا آخر آيات‌( يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهارِ وَ يُولِجُ النَّهارَ) يعنى داخل ميكند يكى را در ديگرى به بلند كردن و كوتاه نمودن (به شبهاى زمستان بلند و روزهايش كوتاه و تابستان بالعكس‌( وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ) يعنى هر طورى كه بخواهد آنها را به جريان‌