نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 2 صفحه : 6
نمازهاى واجب جز بجانب قبله خوانده نميشود.
و اين معنا از پيشوايان ما روايت شده فرمودند: پيامبر خدا هنگامى كه
بجنگ خيبر ميرفت و زمانى كه از مكّه برميگشت بر همان مركب نماز گزارد و بهر طرفى
كه متوجه ميشد او نيز متوجّه ميگرديد و- ركوع و سجود- را بطور اشاره انجام داد و
كعبه را پشت سر قرار داد، و از جابر روايت شده كه گفت: پيامبر خدا گروهى را بجنگ
فرستاد كه من نيز با آنان بودم در اثر تاريكى قبله را تشخيص نداديم گروهى از ما
گفتند: ما قبله را شناختيم آن اينجا جانب شمال است پس بهمان طرف نماز گزارده و
خطوطى ترسيم نمودند- كه جاى نماز مشخص باشد- و برخى ديگر گفتند:
قبله اينجا جانب جنوب است و خطوطى بهمان طرف كشيدند، پس از طلوع
خورشيد و فرا رسيدن صبح معلوم گشت تمام آن خطوط بجانب غير قبله بوده است پس از
بازگشت از سفر از پيامبر خدا در باره اين جريان پرسش نموديم او سكوت كرد و سپس
خداوند اين آيه شريفه را نازل نمود.
تفسير:
(وَ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ ...)- و
براى خدا است مشرق و مغرب.
منظور اين است: كه مشرق و مغرب ملك خداوند است.
و برخى گفتهاند: مراد اين است كه خداوند هستى دهنده و ايجاد كننده
آن دو است.
و پارهاى معتقدند: منظور اين است: خداوند متصدّى طلوع دادن خورشيد
از مشرق و غروب دادن آن از مغرب است( فَأَيْنَما تُوَلُّوا
فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ ...)- پس بهر جانب متوجّه شويد
آنجا وجه خدا است.
حسن و مجاهد و قتاده ميگويند: يعنى بهر سوى صورت خود را بگردانيد- و
حذف كردن مفعول براى معلوم بودن آن است- همان سوى وجه و قبله خداوند است و «وجه» و
«جهت» و «وجهه» بمعناى قبله است و مانند آن «وزن» و «زنه» است و عرب مقصودى را كه
انسان باو توجّه ميكند وجه مىنامد شاعر ميگويد:
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 2 صفحه : 6