نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 2 صفحه : 299
(وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ ...)-
و استفادههائى براى مردم است) استفاده شراب به اين است كه بواسطه خريد و فروش آن
مالى بدست مىآورند و با آشاميدن آن لذت و طرب و نيرويى كسب مىنمايند و نفع قمار
اين است كه ممكن است شخصى بدون كار و زحمت پول رفيق خود را تصاحب ميكند و (گاهى)
بفقيران كمك نمايد.
(وَ إِثْمُهُما أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما ...)-
گناهى كه در آنها است زيادتر از منافع آنها مىباشد زيرا استفادههاى آنها محدود
ولى گناه آنها موجب غضب پروردگار عالم ميگردد در صورتى كه در برابر آن، نفع ناچيز
و محدودى بدست آمده است.
و در اين كه تا چه اندازه حكم «شراب» از اين آيه استفاده مىشود
اقوالى است.
1- «حسن» ميگويد: كه اين آيه از دو نظر دلالت بر حرمت شرب خمر دارد
اولًا ميفرمايد: ضرر آنها زيادتر از نفع آنها است و اگر ضرر چيزى زيادتر از نفع آن
شد عقل بر حرمت و ممنوعيت آن حكم مىنمايد.
ثانياً ميفرمايد: در شراب و قمار «اثم» (گناه) است و در آيه ديگرى
«اثم» را حرام نموده و ميفرمايد:
(قُلْ إِنَّما حَرَّمَ رَبِّيَ الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما
بَطَنَ وَ الْإِثْمَ)[1]( ...)- اى محمّد 6) بگو
خدا زشتيهاى ظاهر و باطن و اثم را حرام كرده است) و بعضى گفتهاند كه (اساساً) در
لغت خمر را اثم ميگويند چنان كه شاعر ميگويد:
شربت الاثم حتى ضل عقلى
كذلك الاثم يصنع بالعقول
اثم (خمر) را آشاميدم تا عقلم از بين رفت (آرى) اين چنين ميكند اثم
(خمر) با عقلها از آن گذشته اثم را بعنوان كبير «بزرگ» توصيف كرده است و بدون خلاف
منظور از آن گناه بزرگ است.
2- و «ضحاك» معتقد است: مراد از اين آيه اين است كه گناه شراب و قمار
پس از اين كه تحريم شده است از نفع آن بزرگتر مىباشد نه در مقام تحريم آن باشد