مگر مواردى كه با دليل استثناء شده باشد.

(وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ ...)- (تجاوز نكنيد كه خدا تجاوزكاران را دوست نميدارد).

در بيان اين آيه دو وجه گفته شده است:

1- فقط با كسانى كه مأمور به جنگ با آنها شده‌ايد نبرد كنيد و بجنگ ديگران نرويد.

2- با كسانى كه با شما سر جنگ دارند بجنگيد و از اين مورد تجاوز نكنيد و با كسانى كه با شما كارى ندارند نجنگيد.

خدا تجاوزكاران را دوست ندارد و معناى دوست نداشتن اين نوع مدار و بيان غضب خدا و نكوهش مردم است و ما قبلًا معناى دوستى خدا را بيان كرديم.

آيا اين حكم نسخ شد؟

بعضى گفته‌اند كه اين آيه نسخ شده با آيه كريمه‌(فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ ...) «كه دستور جنگ با مشركان را مطلقاً ميدهد.

ولى از ابن عباس و مجاهد نقل شده است كه اين آيه نسخ شد زيرا از اول منظور، عدم تعرّض نسبت بزنان و كودكان و جنگ با خصوص مردان بوده است و اين حكم همچنين باقى است.

و از ائمه : نقل شده است كه فرمودند اين آيه نسخ كرد آيه ديگرى را كه ميفرمايد،(كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ)[1] از كشتن مشركان دست برداشته نماز را بپا داريد.

و همچنين آيه كريمه:(وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ) (هر كجا آنها را يافتيد بكشيد آنها را) نسخ كرد آيه ديگرى كه فرمود:(وَ لا تُطِعِ الْكافِرِينَ وَ الْمُنافِقِينَ وَ دَعْ أَذاهُمْ‌)[2]» از كفار و منافقان پيروى مكن و دست از تعرض آنها بردار.

[1] آيه 77 از سوره نساء.

[2] آيه 48 از سوره احزاب.