از زن و شوهر را نيز استثنا نكرده‌اند.

(فَاتِّباعٌ بِالْمَعْرُوفِ ...)- يعنى بر عفو كننده كه ولىّ مقتول است لازم است كه روشى نيكوكارى پيش بگيرد و آن اين است كه در مطالبه ديه سختگيرى نكنند و در صورتى كه قاتل فعلًا از اداء آن عاجز است باو مهلت بدهد و بيش از حقّ خود نيز از او چيزى مطالبه ننمايد.

(وَ أَداءٌ إِلَيْهِ بِإِحْسانٍ ...)- از حضرت صادق منقول است كه يعنى قاتل در صورت امكان بدون معطّلى و سهل انگارى ديه را بايد بدهد ابن عباس و حسن و قتاده و مجاهد نيز بهمين نحو تفسير كرده‌اند.

بعضى گفته‌اند مراد اين است كه قاتل با نيكوكارى يعنى با رضايت و خشنودى ديه را ادا كند.

(ذلِكَ ...)- اشاره است بجميع آنچه گذشت.

(تَخْفِيفٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ رَحْمَةٌ ...)- يعنى اينكه شما در ميان قصاص و گرفتن ديه و عفو مخيّر گشته‌ايد تخفيف و رحمتى از جانب پروردگار است و حال اينكه براى اهل تورات تنها قصاص يا عفو مقرّر گرديده بود و براى اهل انجيل فقط عفو يا ديه معيّن گشته بود.

(فَمَنِ اعْتَدى‌ بَعْدَ ذلِكَ ...)- از حضرت صادق 7 و حضرت باقر 7 نقل شده است كه مراد از اعتداء اين است: «كه قاتل را بعد از اختيار ديه و عفو از قصاص بكشد» ابن عباس و مجاهد و حسن و قتاده نيز همين وجه را اختيار نموده‌اند. بعضى گفته‌اند منظور اين است كه غير قاتل را بكشد يا بيش از ديه مقرّره مطالبه كند قاضى گفته است مقصود اين است كه در قصاص از كيفيّت معيّن تجاوز بكند.

مؤلّف: چون لفظ آيه عموميّت دارد، لازم است آن را بر عموم حمل كنيم.

(فَلَهُ عَذابٌ أَلِيمٌ ...)- او در آخرت مشمول عذاب دردناك خواهد بود.

[سوره البقرة (2): آيه 179]

(وَ لَكُمْ فِي الْقِصاصِ حَياةٌ يا أُولِي الْأَلْبابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (179))

[ترجمه‌]

اى عاقلان زندگى شما در قصاص است شايد به اين وسيله پرهيزكار شويد