2- مجاهد و عكرمه ميگويند: «مراد از آن جنبدگان روى زمين و حشرات است كه مى‌گويند: ما بواسطه گناهان فرزندان آدم از باران محروم گرديده‌ايم».

3- ابن عباس ميگويد: «مراد از آن تمام موجودات غير از جنّ و انس است».

4- ابن مسعود گفته است: «چنانچه دو نفر بيكديگر لعنت كنند، لعنت بر آن كسى كه از آن دو مستحق لعن است برميگردد و در صورتى كه هيچيك مستحق آن نباشند بطائفه يهود كه آنچه خداوند نازل كرده بود كتمان نمودند برميگردد».

سؤال اگر گفته شود چگونه ممكن است مراد از «لاعنون» حيوانات باشد در حالى كه اين جمع (جمع با واو و نون و با ياء و نون) اختصاص بعقلاء دارد؟

جواب چون فعل عقلاء كه لعن كردن است بآنها نسبت داده شده لذا با آنها مانند عقلاء رفتار شده است مانند( وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ رَأَيْتُهُمْ لِي ساجِدِينَ‌)[1] چون سجده كه از افعال عاقلان است «به شمس و قمر» نسبت داده شده است لذا با آنها مانند عقلا رفتار شده است يعنى جمع بياء و نون كه مخصوص عقلاء است درباره آنها بكار رفته است.

و لعن كردن غير عقلاء باين صورت ميگيرد كه خداوند بآنها لعن كردن را الهام مى‌كند و علّت لعن كردن آنها اين است كه اين موضوع تأثير بيشترى در جلوگيرى از گناهان دارد زيرا مردم وقتى بدانند كه بواسطه ارتكاب معاصى مستحق لعن گرديده‌اند و حتى حيوانات روى زمين و حشرات آنها را لعن مى‌كنند انزجارى بيشترى از معاصى حاصل مى‌نمايند و از ارتكاب آنها خوددارى مى‌كنند. بعضى ميگويند: «لعن كردن حيوانات در آخرت پس از اينكه خداوند بآنها عقل خواهد بخشيد صورت خواهد گرفت».

يكى از بزرگترين گناهان كتمان حقيقت است‌

اين آيه دلالت دارد بر اينكه كتمان حق در صورتى كه مردم باظهار آن احتياج داشته باشند از بزرگترين گناهان است و اينكه كسى كه چيزى از علوم دين را مانند

[1] آيه 4 سوره يوسف