و مشهور در اين باره گفتار شاعر است:

2- از ابو الهذيل حكايت شده: كه اين تعبير نشانه‌اى بود كه خداوند براى ملائكه قرار داده بود و هر هنگام آن را مى‌شنيدند پى ميبردند كه خداوند امرى را احداث كرده است.

3- برخى گفته‌اند: چيزهاى معدوم چون نزد خدا معلوم است از اين جهت مانند موجود قابليّت تخاطب دارد و ممكن است هنگام اراده ايجاد بآنها كلمه «كن» گفته شود.

و بهترين گفتارها همان قول اوّل است و با كلام عرب نزديك‌تر و شبيه‌تر ميباشد و تأييد ميكند آن را آيه شريفه:(فَقالَ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِيا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً قالَتا أَتَيْنا طائِعِينَ)[3].

و اگر حمل بر معناى دوّم شود منظور اين است: كه خداوند بملائكه بعنوان اعلام و با خبر ساختن آنها از غيب ميگويد: «كن» يعنى ميگويد: «اكون» هستى ميدهم و در اين صورت فاعل «كن» خداوند و لفظ اگر چه بصورت امر- و انشاء- است ليكن منظور: اخبار و خبر دادن ميباشد، و بنا بر اين احتمال- معناى دوّم- ممكن است فاعل «كن» همان امر معدومى باشد كه منظور ايجاد آن است، و در حقيقت منظور اين است: خداوند بملائكه- پس از گفتن «كن»- خبر ميدهد كه‌

[1] و دو چشم باو گفتند ما مطيع و فرمانبرداريم و مانند درّ هنگام سوراخ شدن اشگ با سرعت از آنها بيرون آمد.

[2] حوض پر شد بنحوى كه گفت مرا كافى است مهلت دهيد شكم من پر گشت و سيراب شد.

[3] سوره 41 آيه 11 پس گفت بآن- آسمان- و بزمين بيائيد با رغبت و يا كراهت گفتند: آمديم در حالى كه راغب هستيم.