نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 19 صفحه : 112
«تصبحون» اصباح در مقابل امساء بوده و بمعنى
ورود در صبح است. يعنى وقت طلوع فجر صادق.
و تنها خداوند استحقاق مدح و ثناء را دارد چه در آسمانها و چه در
زمين زيرا او نعمتها را عنايت فرموده است.
«عشيا» وقت عشى يعنى شامگاهان.
(حِينَ تُظْهِرُونَ) هنگام ظهر كه نصف روز است.
و از اينكه خداوند براى تسبيح اوقات مذكور را مخصوصاً ياد نموده براى
آنست كه اوقات تجديد نعمت پروردگار بوده و نعمتى چون روز تمام گشته و با غروب
آفتاب شب كه زمان آسايش است سر رسيده. و بر اساس وقتى كه مؤمنين از دنيا فارق شده
و در آخرت وارد بهشت پروردگار ميشوند بهنگام اين انتقال حمد پروردگار و تسبيح او
مينمايند(وَ آخِرُ دَعْواهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ).
و بعضى گويند آيه مذكور دلالت بر اوقات نمازهاى پنجگانه دارد زيرا(حِينَ تُمْسُونَ) بر نماز مغرب و عشاء و(حِينَ تُصْبِحُونَ) بر نماز صبح و «عشيا» بر
نماز عصر و(حِينَ تُظْهِرُونَ) بر نماز ظهر دلالت مينمايد.
و البته اين تفسير بهتر و با اوقات نماز كه وقت ذكر است مناسبتر بنظر ميرسد.
(يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَ يُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ
الْحَيِ): خارج كند زنده را از مرده و مرده را از زنده يعنى انسان متحرك زنده
را از نطفه آفريده و نطفه بى جان را از انسان با اراده بيرون كشيده است و اين
تفسير بنا بقول «ابن عباس و ابن مسعود» است لكن بعضى گفتهاند كه مقصود فرزند
مسلمان از نطفه پدرى كافر و فرزندى كافر از نطفه پدرى مسلمان پديد آيد و در گذشته
همين قول را از «مجاهد» روايت نموديم.
(وَ يُحْيِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها): و
با روئيدن گياهان زمين را زنده كند پس از مردن و خشكيده شدنش.
(وَ كَذلِكَ تُخْرَجُونَ): و همانگونه كه زمين
مرده را زنده ميكند شما انسانها در قيامت از زمين بيرون كشيده شده و از قبرها خارج
ميگرديد (زيرا خداوند شما
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 19 صفحه : 112