هر آسمان يك طريق است. علت اينكه: آسمان را طريق گرفته، اين است كه
آسمانها بيكديگر راه دارند و يكى پس از ديگرى، روى يكديگر قرار دارند.
برخى گفتهاند: علت اينكه به آسمانها طريق گفته شده اين است كه راه عبور
ملائكه است. برخى گفتهاند: منظور از طريق طبقه است. برخى هم گفتهاند: ميان هر
آسمان پانصد سال راه است.
(وَ ما كُنَّا عَنِ الْخَلْقِ غافِلِينَ):
ما از حال خلق غافل نيستيم. زيرا هفت آسمان بر سر آنها بنا كرديم و خورشيد و ماه و
ستارگان را بر سر آنها بر افروختيم.
برخى گويند: يعنى آنها را بيهود نيافريدهايم. بلكه آنها را از روى
علم آفريدهايم و بكارها و حالات آنها آگاهيم.
اين آيه دلالت دارد بر اينكه خداوند بهمه چيز داناست. بعلاوه اين آيه
انسان را از گناه منع و بطاعت ترغيب ميكند.
(وَ أَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ):
ما از آسمان، باندازه نياز و لزوم باران نازل ميكنيم. نه زياد كه موجب فساد شود و
نه كم كه باعث هلاك گردد. بلكه به اندازه مصلحت.
(فَأَسْكَنَّاهُ فِي الْأَرْضِ):
زمين را محل سكونت آب قرار داديم و آب را در زمين گرد آورديم تا مورد استفاده قرار
گيرد. مقصود نهرها و چاههاست كه خداوند آب را در آنها قرار ميدهد تا مردم در فصل
تابستان كه بارندگى نيست، از آن استفاده كنند.
برخى گويند: مقصود اين است كه در زمين چشمهها قرار دادهايم.
ابن عباس از پيامبر 6 روايت كرده است كه: خداوند پنج نهر از بهشت
جارى كرده است: سيحون كه درياى هند است و جيحون كه درياى بلخ است و دجله و فرات كه
هر دو در عراقند و نيل كه در مصر است. اينها را خداوند از يك چشمه نازل كرد و در
زمين جارى ساخت. و منافع بسيارى براى مردم در آنها قرار داد. چنان كه ميفرمايد:
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 17 صفحه : 38