اناسى: جمع انسان (ياء عوض از نون است) اناسين هم گفته‌اند. ممكن است جمع «انسى» باشد. مثل كرسى و كراسى.

اعراب:

(أَ هذَا الَّذِي بَعَثَ اللَّهُ رَسُولًا): عائد موصول محذوف است. «رسولا» حال است.

(إِنْ كادَ): مخففه از «ان» تقدير ضمير شان. لام در «ليضلنا» تأكيد است.

(كَيْفَ مَدَّ الظِّلَ‌): «كيف» حال از ضمير «مد» يا منصوب بنا بر مصدريت.

(أَ لَمْ تَرَ): رؤيت قلبى است يا رؤيت به چشم.

بشرا: حال از «الرياح».

(مِمَّا خَلَقْنا): در محل نصب و حال.

مقصود:

در اينجا در وصف كفار كه قبلا نيز در باره آنها گفتگو كرد، مى‌فرمايد:

(وَ إِذا رَأَوْكَ إِنْ يَتَّخِذُونَكَ إِلَّا هُزُواً): هنگامى كه ترا مى‌بينند، مورد استهزاء قرارت ميدهند و كوچكت شمرده، ميگويند:

(أَ هذَا الَّذِي بَعَثَ اللَّهُ رَسُولًا): كه خدا او را به پيامبرى برگزيده است؟! آيا اين است.

(إِنْ كادَ لَيُضِلُّنا عَنْ آلِهَتِنا): ميخواست ما را از پرستش خدايانمان باز دارد و گمراهمان كند و هلاكمان سازد.

(لَوْ لا أَنْ صَبَرْنا عَلَيْها): اگر در راه پرستش خدايان صبر نميكرديم، ما را منحرف ميكرد.

(وَ سَوْفَ يَعْلَمُونَ حِينَ يَرَوْنَ الْعَذابَ مَنْ أَضَلُّ سَبِيلًا): در اينجا آنها را تهديد كرده، مى‌گويد: هنگامى كه عذاب آخرت را به چشم بنگرند، خواهند دانست كه كى بيشتر گرفتار خطاست؟ آنها يا مؤمنين؟ پس از آن پيامبر خود را به تعجب واداشته، مى‌فرمايد:

(أَ رَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ‌): آيا ديدى كسى را كه از نهايت جهل هوى و هوس خود را خداى خود پنداشت؟ برخى گويند: يعنى آيا ديدى كسى كه عبادت‌