آزاد است. يا اينكه از دستبرد خرابكارى جباران آزاد است و هر جبارى پيش از ظهور پيامبر اسلام قصد تخريب آن را كرد، هلاك شد. اينكه حجاج كه آنجا را خراب كرد و از نو ساخت هلاك نشد، بواسطه بركت پيامبر گرامى اسلام بود. زيرا خداوند اين امت را به بركت پيامبرش از عذاب استيصال ايمن ساخت. برخى گويند:

علت اينكه «عتيق» ناميده شده، اين است كه در موقع طوفان نوح همه جا را آب فرا گرفت جز اين نقطه مقدس كه آزاد بود. برخى گويند: منظور قديم بودن خانه است.

زيرا اين خانه، اولين خانه‌اى است كه آدم بنا كرد و ابراهيم تجديد بنا كرد.

(ذلِكَ‌): همين جا وقف است. يعنى امر حج و مناسك حج همين است.

(وَ مَنْ يُعَظِّمْ حُرُماتِ اللَّهِ فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ‌): حرمت چيزى است كه هتك آن جايز نيست و بايد به انجام آن قيام كرد. يعنى هر كس مرزهاى خدا را تعظيم و دستوراتش را اجرا كند، در عالم آخرت برايش بهتر است.

تعظيم منهيات و مرزهاى خدا، پيرامون آنها نگشتن و از آنها دورى جستن است. بنظر اكثر مفسرين، منظور از حرمات، بقرينه خود آيات، مناسك حج است.

ابن زيد گويد: منظور اين حرام‌هاست: خانه حرام، شهر حرام، ماه حرام و مسجد الحرام. گويد: شاهد آن‌(الشَّهْرُ الْحَرامُ بِالشَّهْرِ الْحَرامِ وَ الْحُرُماتُ قِصاصٌ) است (بقره 194) ماه حرام بماه حرام و حرمتها را قصاصى است.

(وَ أُحِلَّتْ لَكُمُ الْأَنْعامُ إِلَّا ما يُتْلى‌ عَلَيْكُمْ‌): و چارپايان يعنى گاو و گوسفند و شتر بر شما حلال است. اما آن چيزهايى كه در سوره مائده گفته مى‌شود، از قبيل مردار و خفه شده و سقوط كرده و بضرب شاخ هلاك شده و جز آن حلال نيستند.

(فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثانِ‌): از پليدى بتها اجتناب كنيد.

اصحاب ما روايت كرده‌اند كه: بازى شطرنج و نرد و انواع ديگر قمار از پليدى بتهاست.

برخى گويند: بتها را بخون قربانى‌ها آلوده ميكردند و بهمين جهت «رجس» ناميده شدند.