آورم كه مرا دشمن شود، با من دشمن نخواهد شد و اگر همه دنيا را بمنافق دهم كه مرا دوست بدارد، مرا دوست نخواهد داشت، زيرا بر زبان پيامبر امى گذشته است كه:

مؤمن ترا دشمن نميدارد و منافق ترا دوست نميدارد.

(فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ‌): ما قرآن را به لغت عرب بر تو نازل كرديم كه معرفت آن بر ايشان آسان باشد و اگر بزبان ديگر بود، آن را نمى‌شناختند. اين معنى از ابو مسلم است. جبائى گويد: يعنى ما قرائت قرآن را بر تو آسمان كرديم.

(لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا): منظور اين است كه بوسيله قرآن كسانى را كه از شرك و گناهان كبيره پرهيز مى‌كنند، به آنچه خداوند براى آنها فراهم كرده است، نويد دهى و مردم خيره‌سر و ستيزه‌خو را بترسانى. ابن عباس گويد:

منظور قريش است. قتاده گويد: مقصود مردم مجادله كار و ستيزه‌گر است.

سپس آنها را مى‌ترساند و مى‌فرمايد:

(وَ كَمْ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ‌): از كفر و پرده‌درى ايشان ناراحت مباش.

پيش از آنها كسانى بودند كه پيامبران را تكذيب مى‌كردند و نتيجه اين كار، دامنگير خودشان شد و هلاكشان كرديم.

(هَلْ تُحِسُّ مِنْهُمْ مِنْ أَحَدٍ أَوْ تَسْمَعُ لَهُمْ رِكْزاً): اكنون آيا از آنها كسى را مى‌بينى و آيا صداى آنها بگوش تو مى‌رسد؟ مقصود اين است كه آنها از صفحه زمين محو شدند و چشم و گوش، اثرى از آنها درك نميكند. اگر چه آنها مالدارتر و نيرومندتر و ستيزه- كارتر از اينها بودند، ولى هيچيك از اينها براى آنها سودمند واقع نشد. اينان نيز بهمان سرنوشت گرفتار مى‌شوند و سرانجام از آنها اثرى و نشانى باقى نمى‌ماند.

و الحمد للَّه رب العالمين‌

تمام شد ترجمه جلد ششم تفسير مجمع البيان در آريا شهر تهران در خانه شماره 10 واقع در خيابان 12 در صبح روز سى ام ماه مبارك رمضان مقارن اذان صبح به سال 1391 هجرى قمرى بدست بنده مذنب:

احمد بهشتى‌