نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 15 صفحه : 173
رجم: سنگباران كردن، بدگويى كردن و ناسزا
گفتن.
ملى: روزگار طولانى.
حفى: صاحب لطفى كه همه نعمتها را مىبخشد. مبالغه كننده در سؤال.
لسان: زبان مدح و ذم. شاعر گويد:
انى اتتنى لسان لا اسر بها
من علو لا عجب منها و لا سخر
جاءت مرجمة قد كنت احذرها
لو كان ينفعنى الاشفاق و الحذر
يعنى: از «علو» زبانى بمن رسيد كه از روى تعجب و مسخره نبود و من به
آن مسرور نمىشوم، من از زشتگويى آن حذر مىكنم. لكن ترسيدن و حذر كردن، سودى
ندارد.
اعراب:
يا ابت: گويند اين تاء بدل از ياء است.
مليا: مفعول فيه كلا: مفعول به براى «جعلنا»
مقصود:
اكنون بشرح قصه ابراهيم خليل (ع) پرداخته، مىفرمايد:
(وَ اذْكُرْ فِي الْكِتابِ إِبْراهِيمَ إِنَّهُ كانَ صِدِّيقاً
نَبِيًّا): در قرآن كريم، ابراهيم را كه پيامبرى بود تصديق كننده امور دين،
ياد كن. اين معنى از ابو على جبائى است.
ابو مسلم گويد: يعنى مردى بود بسيار راستگو ...
(إِذْ قالَ لِأَبِيهِ يا أَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ ما لا يَسْمَعُ وَ لا
يُبْصِرُ وَ لا يُغْنِي عَنْكَ شَيْئاً):
ابراهيم به آزر گفت: پدر، چرا كسى را مىپرستى كه چيزى نمىشنود و
عبادت كنندگان خود را نمىبيند و در امور زندگى اين جهان براى تو نفعى ندارد و سود
و زيانى بتو نمىرساند.؟!( يا أَبَتِ إِنِّي قَدْ
جاءَنِي مِنَ الْعِلْمِ ما لَمْ يَأْتِكَ فَاتَّبِعْنِي أَهْدِكَ صِراطاً سَوِيًّا):
تاء «ابت» بمنظور مبالغه است. يعنى: پدر، من نسبت بمقام خداوند داراى
معرفتى
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 15 صفحه : 173