نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 14 صفحه : 98
آفريدگار خود، دلالت دارند، زيرا هر يك از
آنها داراى فايدههايى هستند: روز براى كسب و كار و شب براى آسايش و كم و زياد شدن
مدت آنها. ديگر اينكه هر كدام سپرى شود، ديگرى فرا مىرسد، و اين خود دليل است بر
حادث بودن آنها، زيرا قديم نبايد به سر آيد. هر گاه چيزى حادث باشد، نيازمند خالق
و احداث كننده است. شب و روز دلالت دارند كه آفريدگار آنها توانا و داناست. ما
يقين داريم كه بشرى آفريننده شب و روز نيست، زيرا بشر از چنين كارى عاجز است. پس
آفريننده شب و روز، قديم و قادر و عالم است. علم و قدرت او از ذات اوست و او را
مثل و مانندى نيست و هر كارى براى او مقدور است.
برخى گويند: مقصود از «آيتين» خورشيد و ماه است.
(فَمَحَوْنا آيَةَ اللَّيْلِ):
ابن عباس گويد: يعنى نور شب را با پرده سياهى مىپوشانيم.
(وَ جَعَلْنا آيَةَ النَّهارِ مُبْصِرَةً): و
آيت روز، يعنى خورشيد را روشنى بخش عالم هستى قرار دادهايم تا مردم اطراف خود را
ببينند.
برخى گويند: يعنى شب را ظلمانى ساختهايم تا چشمها اطراف خود را
نبينند، همانطورى كه نوشته محو شده، قابل ديدن نيست و روز را روشن ساختهايم تا
چشمها اطراف خود را بنگرند و چيزها ادراك شوند، بنا بر اين «آيت ليل» خود شب و
«آيت نهار» خود روز است. و اين از شگفتيهاى بلاغت قرآن كريم است.
برخى گويند: «آيت ليل» ظلمت شب و «آيت نهار» نور روز است. مقصود اين
است كه: ظلمت شب را بنور روز محو مىكنيم و نور روز را با ظلمت شب، جز اينكه يكى
از آنها بقرينه ديگرى حذف شده است.
اكنون به بيان اينكه مقصود از ظلمت شب و روشنايى روز چيست، پرداخته،
مىفرمايد:
(لِتَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّكُمْ):
براى اينكه شب استراحت كنيد و روزها از راههاى مختلف، طلب روزى كنيد. در اينجا
جمله: «لتسكنوا فى الليل» را بخاطر اينكه در جاهاى ديگر، بيان شده، حذف كرده است.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 14 صفحه : 98