مقصود:

(إِنَّ إِبْراهِيمَ كانَ أُمَّةً قانِتاً لِلَّهِ حَنِيفاً): در باره معناى «امة» اختلاف است. برخى گويند: يعنى مقتدا و معلم خير. ابن اعرابى گويد: «امة» يعنى مرد عالم. بيشتر مفسران قرآن نيز همين نظر را تأييد مى‌كنند. قتاده گويد: يعنى، پيشواى هدايت. برخى گويند: علت اينكه ابراهيم را «امة» ناميده‌اند، اين است كه قوام و پايدارى امت بوجود اوست. برخى گويند: علت اين است كه وى به اصلاح عمل امت، قيام كرده است. مجاهد گويد: علت اين است كه او در عصر خود تنها فرد يگانه پرست بوده و بنا بر اين «امت توحيد» منحصر در وجود مبارك او بوده است، ديگران همگى كافر بوده‌اند.

در باره معناى «قانت» ابن مسعود گويد: يعنى كسى كه مطيع خداست و همواره بعبادت مشغول است. حسن گويد: يعنى نمازگزار.

حنيف، يعنى در راه طاعت و اسلام، مستقيم بود و به بيراهه نمى‌رفت.

آرى چنين بود قهرمان توحيد:

- معلم خير، عالم، مطيع خدا و براه راست.

(وَ لَمْ يَكُ مِنَ الْمُشْرِكِينَ‌): او اهل شرك نبود، بلكه يكتا پرست بود.

(شاكِراً لِأَنْعُمِهِ اجْتَباهُ وَ هَداهُ إِلى‌ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ‌): او به نعمتهاى خدا معترف بود و شكر گزارى مى‌كرد. خداوند او را از ميان مردم اختيار كرد و برسالت و رهبرى انسانها برگزيد و او را براه راست- يعنى اسلام و توحيد- رهنمون گشت.

(وَ آتَيْناهُ فِي الدُّنْيا حَسَنَةً): ما در اين جهان باو نعمتى نيكو بخشيديم تا خودش و اولادش خوشدل باشند. اين نعمت، همان است كه ما مى‌گوييم: «خدايا بر محمد و آلش درود فرست، هم چنان كه بر ابراهيم و آلش درود فرستادى.» حسن گويد: اين نعمت، رسالت و نبوت است.

قتاده گويد: اين نعمت اين است كه پيروان هر دينى ابراهيم را دوست مى‌دارند.

برخى گويند: مقصود اين است كه خداوند همه جا ستايشگر اوست. خداوند او را مى‌ستايد: وى همواره خدا را اطاعت كرد و در راه تحصيل خشنوديش كوشيد تا امام و