اعراب:

(يَوْمَ تَأْتِي‌): نصب «يوم» يا بخاطر اين است كه‌( لَغَفُورٌ رَحِيمٌ‌) در آن عمل كرده يا به تقدير «اذكر» است.

مقصود:

(يَوْمَ تَأْتِي كُلُّ نَفْسٍ تُجادِلُ عَنْ نَفْسِها): چون روز قيامت فرا رسد، همه افراد براى دفاع از خويش با فرشتگان به جدال و بحث پرداخته، دلائلى مى‌آورند كه قابل قبول نيست. مى‌گويند: به خدا سوگند، ما مشرك نبوده‌ايم. پيروان آنها هم مى‌گويند:

پروردگارا، اينان ما را گمراه كردند. پس عذاب آنها را زياد كن.

(وَ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ‌): هر كس جزاى نيك و بد خود را مى‌گيرد و ستمى بكسى نميشود.

(وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا): خداوند مثلى مى‌زند.

(قَرْيَةً كانَتْ آمِنَةً مُطْمَئِنَّةً): درباره قريه‌اى كه مردم آن در امنيت كامل به سر- مى‌بردند و با اطمينان خاطر زندگى مى‌كردند و نيازى به تغيير مكان و نقل و انتقال نداشتند، زيرا ترسى نداشتند و از لحاظ زندگى در تنگى نبودند.

(يَأْتِيها رِزْقُها رَغَداً مِنْ كُلِّ مَكانٍ‌): روزى فراوان، از جاها و بلاد ديگر، براى آنها آورده مى‌شد. چنان كه مى‌فرمايد:( يُجْبى‌ إِلَيْهِ ثَمَراتُ كُلِّ شَيْ‌ءٍ) (قصص 57:

هر گونه ميوه‌اى در آنجا جمع مى‌شد)( فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ‌): مردم اين قريه، به نعمت‌هاى خداوند كفر ورزيدند و شكر آنها را بجاى نياوردند.

(فَأَذاقَهَا اللَّهُ لِباسَ الْجُوعِ وَ الْخَوْفِ بِما كانُوا يَصْنَعُونَ‌): خداوند آنها را گرفتار گرسنگى ترس و بيم كرد و اين بر اثر كردار زشتشان بود.

در اينجا اثر ترس و گرسنگى را لباس ناميده است، زيرا اثر گرسنگى و لاغرى مانند لباس، بر بدن انسان ظاهر ميشود. برخى گويند: همانطورى كه لباس بدن را فرا مى‌گيرد، آنها را گرسنگى و ترس فرا گرفت.