نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 14 صفحه : 39
و مانند زنى نباشيد كه رشته خود را پس از
تابيدن، پنبه و قطعه قطعه ميكرد، كه قسمهايتان را ما بين خودتان براى آنكه گروهى
از گروهى ديگر بيشتر است، دستاويز فريب و نيرنگ قرار دهيد. خداوند شما را به اين
دستور مىآزمايد و روز قيامت مطالبى را كه درباره آن اختلاف داشتهايد، براى شما
بيان مىكند. اگر خدا مىخواست، شما را يك امت ميكرد، لكن هر كه را خواهد گمراه و
هر كه را خواهد هدايت كند و از آنچه ميكردهايد، بازخواست مىشويد. قسمهايتان را
ميان خودتان دستاويز فريب قرار ندهيد كه قدمى بعد از استوار شدنش بلغزد و بكيفر منع
مردم از راه خدا برسيد و براى شما عذابى بزرگ باشد.
لغت:
توكيد: تشديد و سخت گرفتن. اين تلفظ بلغت اهل حجاز است. اهل نجد،
گويند: «تأكيد».
انكاث: جمع «نكث» به معناى نقض قسم و مخالفت آن. كسى كه از متابعت
امام خارج شود، «ناكث» گفته مىشود، زيرا بيعت و عهد خود را شكسته است، مانند زنى
كه از صبح تا شب به رشتن پنبه مشغول باشد و شبانگاهان، رشتهها را پنبه كند.
دخل: فسادى كه در چيزى داخل شود. برخى گفتهاند: نيرنگ و خدعه.
علت اينكه قسم را «دخل» ناميدهاند، اين است كه: داخل قلب، بر مخالفت
قسم و بيرون آن بر موافقت قسم است. ابو على گويد: هر امر نادرستى «دخل» است و هر
چه عيبى داخل آن باشد «مدخول» است.
اربى: تفضيل است از «ربا» يعنى: زيادتر. رباى مال هم از همين معنى
است. شاعر گويد:
و اسمر خطى كأن كعوبه
نوى القسب قد اربى ذراعاً على العشر
يعنى: گويا كعبهاى آن نيزه خطى، هسته سخت خورماى قسب است و به اندازه
يك ذراع، از حد معمول، زيادتر است.[1]
[1]- خط. جايى است در يمامه كه نيزه آن مشهور بوده و« قسب» نوعى
خورماى خشك است كه هسته آن از هسته خورماهاى ديگر سختتر است.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 14 صفحه : 39