نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 14 صفحه : 33
(فَأَلْقَوْا إِلَيْهِمُ الْقَوْلَ
إِنَّكُمْ لَكاذِبُونَ): در اين هنگام خداوند بتها و ديگر شركا را
به سخن مىآورد و در پاسخ مشركين مىگويند، شما دروغ مىگوييد. ما شما را به پرستش
خويش دعوت نكرديم. لكن شما به اختيار خويش گمراه شديد. برخى گويند: يعنى بتها و
... مىگويند: شما دروغ مىگوييد. ما خدا نيستيم. مقصود از القاى سخن، اظهار آن
است، تا واضح شود و با سخنان ديگر نياميزد.
(وَ أَلْقَوْا إِلَى اللَّهِ يَوْمَئِذٍ السَّلَمَ): قتاده گويد: يعنى مشركين و بتهايشان همگى در روز قيامت، در برابر
امر خداوند تسليم مىشوند و حكمش را مىپذيرند.
برخى گويند: يعنى مشركين نخوت جاهليت را از دست مىدهند و بدون
اختيار، در برابر خداوند تسليم مىشوند و توحيد خدا را كه منكر بودند مىپذيرند.
(وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ):
آن آرزوهاى دروغ و پوچ درباره شفاعت بتها، باطل مىشود و مىفهمند كه بتها را خيرى
و فايدهاى نيست.
(الَّذِينَ كَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ زِدْناهُمْ
عَذاباً فَوْقَ الْعَذابِ بِما كانُوا يُفْسِدُونَ):
آنها كه از دين خدا اعراض كردند، يا ديگرى را از پيمودن راه حق باز داشتند، يا
مسلمين را از داخل شدن مسجد الحرام جلوگيرى كردند، علاوه بر عذاب كفر، آنها را
عذابى ديگر مىكنيم، تا بكيفر فساد خود و كارشكنىها برسند. ابن مسعود گويد:
يعنى افعىها و عقربهايى بجان آنها مىافكنيم كه نيشهاى مخوف دارند.
ابن عباس و مقاتل گويند: آنها در نهرهايى زرد و مذاب، شكنجه مىبينند ...
(وَ يَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيداً عَلَيْهِمْ مِنْ
أَنْفُسِهِمْ): در روز قيامت، در هر امتى گواهى بر مىانگيزيم از جنس خود مردم.
ممكن است اين گواه، پيامبر آن امت باشد يا مؤمن عارف، تا بكردار زشت آنها شهادت
دهند.
از اين آيه برمىآيد كه هيچ عصرى نبايد خالى از فردى عادل باشد كه
سخنش بر مردم آن عصر حجت و از جانب خداوند مأمور باشد. اين قول از جبايى و بيشتر
عدلى مذهبان است (يعنى معتزله)، مذهب اصحاب اماميه، نيز همين است. با اين تفاوت كه
اماميه مىگويند: اين حجت عادل، تنها از طرف خدا مىتواند باشد.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 14 صفحه : 33