آن چشمش را مى‌مالد.

غسق: تاريكى شب.

التهجد: بيدار ماندن. هجود، يعنى: خواب. تهجيد: به خواب كردن.

لبيد گويد:

يعنى: گفتم بخواب كرديم او را و شب روى طول كشيد و اگر آفت روزگار، دست از ما بدارد، ما قدرت داريم. مبرد گويد: تهجد، يعنى بيدار ماندن براى نماز يا بياد خدا.

نافله: نفل، غنيمت.

اعراب:

(قُرْآنَ الْفَجْرِ): منصوب، به تقدير «و اقم قرآن الفجر».

نافله: حال.

مقصود:

اكنون پس از اقامه دلائل و بيان وعد و وعيد، به اقامه نماز امر مى‌كند. در اينجا اگر چه خطاب به پيامبر است، اما منظور عموم است. مى‌فرمايد:

(أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى‌ غَسَقِ اللَّيْلِ‌): مفسران قرآن كريم در باره «دلوك شمس» اختلاف دارند.

ابن عباس، ابن عمر، ابو العاليه، حسن، شعبى، عطا، مجاهد و قتاده گويند:

مقصود هنگام ظهر است. از امام باقر (ع) و امام صادق (ع) نيز چنين روايت شده است.

(لِدُلُوكِ الشَّمْسِ‌) يعنى «عند دلوك الشمس» يعنى: نزد زوال خورشيد تا فرا رسيدن تاريكى شب، نماز را بپاى دار.

نخعى، ضحاك و سدى گويند: مقصود، غروب خورشيد است، بنا بر اين مقصود، نماز مغرب است. اين مطلب از ابن مسعود و ابن عباس نيز نقل شده است.

قول اول، بهتر است، زيرا در اين صورت، آيه شريفه، شامل نمازهاى پنجگانه‌