گفتيم: پروردگارت به احوال و كردار نيك و بد مردم علم دارد و مى‌داند كه چه كسى سزاوار پاداش و چه كسى سزاوار كيفر است. او بر كيفر و پاداش مردم نيز قادر است، بنا بر اين همگان در قبضه قدرت او هستند و هيچ كس را ياراى آن نيست كه از اراده و مشيت او خارج شود. اين معنى از ابن عباس است.

حسن گويد: مقصود اين است كه: خداوند بهمه چيز عالم است و مى‌داند كه آنها- بر اثر اينكه بخواسته‌هايشان ترتيب اثر نداده و معجزاتى كه خواسته‌اند، نياورده‌اى- قصد آزارت را دارند.

بدين ترتيب، پيامبر خود را تشويق مى‌كند كه به تبليغات خود ادامه دهد و به او وعده مى‌دهد كه او را از اذيت و آزار قوم حفظ خواهد كرد.

مقاتل گويد: يعنى خداوند به اهل مكه احاطه دارد و سرانجام مكه را براى تو فتح مى‌كند.

فراء گويد: يعنى امر خداوند مردم را احاطه كرده است.

جبايى گويد: خداوند به آوردن آنچه مى‌خواهند، قادر و بمصالح آنها عالم است. او كارى مى‌كند كه به صلاح مردم باشد، بنا بر اين به تبليغات خود ادامه بده، زيرا اگر خداوند، آنچه را مى‌خواهند بياورد، بخاطر اين است كه مى‌داند لطفى در آن نهفته است و اگر نياورد، بخاطر اين است كه مى‌داند مصلحتى در آن موجود است.

(وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْناكَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِي الْقُرْآنِ‌): در اين باره اقوالى است:

1- مقصود از «رؤيا» رؤيت و ديدن چشم است. اين مطلب همان است كه در اول سوره، در داستان معراج پيامبر، از مكه به مسجد الاقصى و از آنجا به آسمانها، بيان شد. جز اينكه: چون معراج در شب بود و بامدادان پيامبر مردم را از آن مطلع ساخت، نام آن را «رؤيا» و «فتنه» گذاشت، زيرا مقصود از «فتنه» امتحان و دشوارى تكليف است، و هر كس تصديق كند، پاداش بسيار بگيرد و هر كس تكذيب كند، كيفر سخت ببيند.