نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 14 صفحه : 120
در مثل است كه: «أبرّ من النسر» يعنى: از
باز شكارى نيكوتر و فرمانبردارتر است. مىگويند: مقصود اين است كه جوجه باز وقتى
كه بزرگ مىشود و هنوز به پرواز در نيامده، به جوجههاى كوچكتر از خود غذا مىدهد،
هم چنان كه پدر و مادر به او غذا مىدادند.
(وَ لا تَنْهَرْهُما): و آنها را با درشتى و
فرياد، مرنجان. برخى گويند: يعنى: هر چه از تو خواستند، به آنها بده و خوددارى
نكن. مثل:( وَ أَمَّا السَّائِلَ فَلا تَنْهَرْ)
(الضحى 10:
سائل را محروم نكن).
(وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا كَرِيماً): و
با آنها با نرمى و لطف و مهربانى سخن بگو و سخن لغو و زشت، در برابر آنها بر زبان
نياور و از اين راه، آنها را گرامى بدار. در حقيقت، گفتار پسنديده و گرامى، دليل
گرامى بودن كسى است كه انسان با او سخن مىگويد.
سعيد بن مسيب گويد:
- يعنى: در حضور ايشان مثل بنده گنهكار، در برابر سرورى درشتخو، سخن
بگو.
(وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ): در برابر آنها هر چه مىتوانى از لحاظ گفتار و كردار، فروتنى و
كوچكى كن. منظور از «ذل» خوارى نيست، بلكه نرمى و تواضع است. تعبير گشودن پر و بال
تواضع و نرمخويى، در برابر پدر و مادر، تشبيهى است كه: مرغى را بخاطر مىآورد كه
پر و بال خود را مىگشايد و جوجههاى خود را در زير آن پناه مىدهد. خداوند بزرگ
مىفرمايد: پدر و مادر را در زير پر و بال احسان و محبت خويش، پناه ده، همانطورى
كه آنها در دوران كودكى تو، پر و بال محبت خود را بر سر تو گشودند و ترا بزرگ
كردند. عرب، هر گاه بخواهد كسى را توصيف كند كه در برابر پدر و مادر، نرمخو و
مهربان است، مىگويد: «او خافض الجناح است».
امام صادق (ع) فرمود:
- يعنى: جز با مهربانى و دلسوزى به آنها نگاه نكن و صداى خود را
بلندتر از صداى آنها نگردان و دستت را بالاى دست آنها قرار نده و از جلو آنها راه
نرو.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 14 صفحه : 120