تو از جانب خداوند، ياور و مراقبى نيست.

لغت:

انهار: جمع نهر، مجراى بزرگ آب بر روى زمين. اصل اين كلمه بمعناى گسترش است و از همين جاست «نهار» بمعناى روز كه نور در آن گسترش مى‌يابد و «انهرت الدماء» يعنى مجراى خون وسعت يافت. شاعر گويد:

يعنى دستم را به نيزه گرفتم و شكاف آن را گشاد كردم.

اكُل: خوردنى.

احزاب: جمع حزب.

اعراب:

(مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي‌): در اين باره چند قول است:

1- «مثل» مبتدا و خبر آن محذوف است. يعنى «مثل الجنة التي ... اجل مثل» و مثل يعنى «شبه».

2- سيبويه و ابو على فارسى گويند: به تقدير «فيما نقص عليكم مثل الجنة ...» در اين صورت هم «مثل» مبتدا و خبر آن محذوف است.

3- «مثل» بمعناى صفت و مبتدا است و(تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ) خبر آن است.

چنان كه‌(وَ لِلَّهِ الْمَثَلُ الْأَعْلى‌) (نحل 60: براى خداوند است صفت برتر) ابو على اين قول را نپسنديده است.

مقصود:

از آنجا كه قبلا در باره كيفر اهل كفر، سخن گفته شده است، اينك در باره پاداش اهل ايمان سخن گفته، مى‌فرمايد:

(مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ‌): مقاتل گويد: يعنى بهشتى كه به اهل تقوى وعده داده شده، بى‌شباهت و بى‌مانند است.

حسن گويد: يعنى صورت و صفت آن بهشت، چنين و چنان است. ابن قتيبه گويد:

«مثل» در اصل بمعناى «شبه» و شباهت است و گاهى بمعناى صورت و صفت شى‌ء