لغت:

انعام: جمع نَعَم، شتر و گاو و گوسفند. علت اينكه اين حيوانات را فقط «نعم» گفته‌اند، راه رفتن هموار آنهاست.

دف‌ء: هر چه كه بوسيله آن گرم شوند.

اراحه: باز گرداندن حيوانات از چراگاه به محل استراحت، به شامگاه.

سروح: خارج شدن حيوانات از محل استراحت، بچراگاه، بوقت بامداد.

اثقال: جمع «ثقل» متاعى كه سنگين است.

اعراب:

الانعام: منصوب به فعل مقدر و مفسر آن فعل بعد است. يعنى «و خلق الانعام خلقها».

(لَكُمْ فِيها دِفْ‌ءٌ): اين جمله در محل نصب و حال از «الانعام» است.

مقصود:

قبلا در پيرامون فرستادن ملائكه، براى ترسانيدن و بيان توحيد و احكام اسلام، سخن گفت، اينك از راه بيان آفرينش مخلوقات و انسان و چارپايان، به استدلال پرداخته، مى‌فرمايد:

(خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِ‌): خداوند آسمانها و زمين را آفريد، تا بوسيله آن دو، بر شناسايى خود استدلال كند و نشان دهد كه با دقت در باره آنها، انسان به كمال قدرت و حكمت او پى مى‌برد. برخى گويند: يعنى آنها را آفريد تا از وجود آنها براى منافع دينى و دنيوى استفاده و حق، بكار بسته شود.

(تَعالى‌ عَمَّا يُشْرِكُونَ‌): خداوند برتر از اين است كه داراى شريك باشد. در آيه بعد، به بيان دليلى ديگر، پرداخته، مى‌فرمايد:

(خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ نُطْفَةٍ فَإِذا هُوَ خَصِيمٌ مُبِينٌ‌): نطفه بمعناى آب اندك است.

لكن معمولا به منى گفته مى‌شود. در جاهاى ديگر قرآن، بمراحل آفرينش انسان اشاره شده است، لكن در اينجا بطور اختصار، مى‌فرمايد: انسان را از نطفه‌اى آفريد. اين‌