هاى خداوند شويد، بخداوند زيان نمى‌رسانيد. ضرر اين كار، دامنگير خود شما مى‌شود و سزاوار كيفر خواهيد شد، زيرا خداوند از شكر شما بى‌نياز و در كارهاى خود ستوده است.

ممكن است منظور از كفر نعمت، تشبيه خداوند به خلق يا رد حكمش يا مخالفت با يكى از پيامبرانش باشد، زيرا خداوند در همه اين امور، بوسيله دلائل روشن، مردم را مورد تنعم قرار داده و دقت در آن دلائل را مستلزم پاداش فراوان معرفى كرده است. پس دقت نكردن در آن دلائل و انكار آنها كفران نعمت است.

(أَ لَمْ يَأْتِكُمْ‌): برخى گويند: اين خطاب، متوجه امت پيامبر ماست كه آنها را متوجه سرگذشت مردم گذشته مى‌كند. برخى گويند: اين جمله هم تتمه گفتار موسى (ع) است، كه قسمتى از آن در آيه پيش، بيان شد.

(نَبَؤُا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ قَوْمِ نُوحٍ وَ عادٍ وَ ثَمُودَ وَ الَّذِينَ مِنْ بَعْدِهِمْ لا يَعْلَمُهُمْ إِلَّا اللَّهُ‌):

آيا اخبار قوم نوح و عاد و ثمود و اقوامى كه بعد از آنها آمده‌اند و تفصيل سرگذشت و تعداد و اعمال و كيفر آنها را جز خداوند نمى‌داند، به شما نرسيده‌است؟

ابن انبارى گويد: خداوند اقوامى از عرب و غير عرب را بهلاكت رسانيد، در نتيجه اخبار و آثار آنها از ميان رفت، بنا بر اين احدى جز خداوند از حال آنها خبر ندارد.

ابن مسعود هر گاه اين آيه را مى‌خواند، مى‌گفت: نسابه‌ها دروغگو هستند.

برخى گفته‌اند: پيامبر اسلام در نسبت خود به اجداد، از معد بن عدنان تجاوز نمى‌كرد.

بنا بر اين جمله‌(وَ الَّذِينَ مِنْ بَعْدِهِمْ لا يَعْلَمُهُمْ إِلَّا اللَّهُ) مبتدا و خبر است.

(جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَرَدُّوا أَيْدِيَهُمْ فِي أَفْواهِهِمْ‌): اقوامى كه پيامبران خدا براى ايشان، دلائل روشن و احكام حلال و حرام آوردند و آنها زير بار نرفتند.

در باره معناى جمله اخير، اقوالى است:

1- ابن مسعود و ابن عباس و جبائى گويند: يعنى از شدت خشم انگشت‌ها را به دندان مى‌گرفتند، زيرا تحمل گفتار پيامبران براى آنها دشوار بود.

2- حسن و مقاتل گويند: يعنى دست‌هاى خود را در دهان انبيا مى‌كردند، تا