نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 12 صفحه : 68
بمن وعده دادى كه خاندان مرا نجات دهى و پسر
من نيز جزء خاندان من است، و همانا وعده تو حق است و خلافى در آن نيست و از اينرو
اگر پسر من از كسانى است كه وعده نجاتشان را دادهاى او را نيز نجات ده.
(قالَ يا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ) در معناى اين جمله چند وجه گفتهاند:
1- ابن عباس و سعيد بن جبير و ضحاك و عكرمه و جبائى گفتهاند: وى پسر
صلبى نوح بوده و معناى آيه اين است كه اين پسر از زمره خاندان تو كه وعده نجاتشان
را داديم نيست. زيرا خداى سبحان در آنجا كه وعده نجات خاندان نوح را داد از ميان
آنها كسانى را كه قصد غرق كردنشان را داشت استثناء فرمود با اين جمله كه گفت:(وَ أَهْلَكَ إِلَّا مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ).
2- معناى اين كه فرمود: «او از خاندان تو نيست» يعنى بر دين و آئين
تو نيست و همان كفر او موجب شد تا از نظر حكم، جزو خاندان نوح نباشد، و اين قولى
است كه گروهى از مفسرين آن را اختيار كردهاند، و اين معنى مانند سخنى است كه رسول
خدا- 6- درباره سلمان فرمود:
«السلمان منا اهل البيت»
(سلمان از ما خانواده است) يعنى بر دين و آئين ما است.
و على بن مهزيار بسندش از حضرت رضا 7 روايت كرده كه امام
صادق 7 فرمود: خداى تعالى بنوح فرمود: «او از خاندان تو نيست» زيرا وى
با نوح مخالف بود، ولى كسانى كه پيروش بودند آنها را از خاندان و أهل او محسوب
داشت. و مؤيد اين معنا است جملهاى كه خداوند بعنوان علت دنبالش فرموده يعنى جمله(إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ)
زيرا بوسيله اين جمله بيان فرمود كه وى بخاطر كفر و رفتار بدى كه داشت از تحت
احكامى كه مخصوص خاندان او بود بيرون رفت، و از عكرمه نقل شده كه گفته است: وى پسر
نوح بود اما در عمل و هدف مخالف او بود و از اينرو بدو گفته شد(إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ).
3- از حسن و مجاهد نقل شده كه گفتهاند: آن پسر حقيقتاً پسر نوح نبود
بلكه در اثر خيانت زن نوح در خانه آن حضرت بدنيا آمده بود، و نوح روى جريان
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 12 صفحه : 68