(وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يُؤْمِنُونَ) ولى بيشتر مردم بخاطر جهل و نادانى كه نسبت بخداوند دارند و نبوت پيغمبر را منكرند راستى و درستى او را باور ندارند.

(وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى‌ عَلَى اللَّهِ كَذِباً) و هيچكس ستمكارتر از آن كسى نيست كه بر خدا دروغ بندد.

(أُولئِكَ يُعْرَضُونَ عَلى‌ رَبِّهِمْ) اينان در روز قيامت در جايگاهى كه همه خلائق آنها را مى‌بينند براى بازپرسى و حساب و كتاب باز ايستند تا از اعمالشان سؤال شود و كيفر كارهاشان را به بينند.

(وَ يَقُولُ الْأَشْهادُ) و گواهان گويند ... و منظور از اين گواهان يا فرشتگانى هستند كه موكل بر بندگان بوده‌اند- چنانچه مجاهد گفته- و يا انبياء و پيمبرانند- چنانچه ضحاك گفته- و يا پيشوايان مردمان با ايمان در هر عصر و زمانى ميباشند- چنانچه ديگران گفته‌اند ...

(هؤُلاءِ الَّذِينَ كَذَبُوا عَلى‌ رَبِّهِمْ) اينان هستند كه بر پيمبران و فرستادگان خدا دروغ بستند.

(أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ) هان كه لعنت خدا بر ستمگران باد. ممكن است اين جمله دنباله سخن گواهان باشد، و ممكن است جمله جداگانه و ابتداى سخن باشد. سپس خداى سبحان اين ستمگران را كه مورد لعنت هستند چنين توصيف فرموده گويد:

(الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ) آنان كه مردم را از راه بدر كرده و اغواء كنند و از دين خدا باز دارند، چه آنكه شبهه‌اى بر آنان القاء كنند، و يا مورد تهديد و تطميع خويش قرارشان دهند، و يا كارهاى ديگرى بدين منظور انجام دهند.

(وَ يَبْغُونَها عِوَجاً) و طالب ايجاد انحراف در راه خدا و عدول از راستى و درستى هستند. و برخى گفته‌اند: منظور كم و زيادى است كه در كتاب ميكردند تا دليلها را تغيير داده و اوصاف پيغمبر آخر الزمان، با رسول خدا- 6- تطبيق نكند چنانچه يهود اينكار را ميكردند، و برخى گفته‌اند منظور شبهاتى است كه‌