شد، و بجز خدا ياورى نداريد كه عذاب را از شما دور سازد.

(ثُمَّ لا تُنْصَرُونَ) و در دنيا نيز بر دشمنان خود يارى نشويد، يعنى بر آنها پيروز نشويد زيرا نصرت و يارى خدا هم نوعى ثواب و پاداش است كه مخصوص فرمانبرداران و اهل طاعت است.

(وَ أَقِمِ الصَّلاةَ) و نماز را بپادار يعنى ركوع و سجده و ساير واجبات و افعال آن را بطور كامل انجام ده. و بعضى گفته‌اند: يعنى در حال استواى قامت آن را انجام ده، و ديگرى گفته. يعنى پيوسته انجام ده.

(طَرَفَيِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ) از ابن عباس و ابن زيد نقل شده كه گفته‌اند:

منظور از «دو طرف روز» در آيه شريفه نماز صبح و مغرب است، و منظور از «پاسى از شب» نماز عشاء است و «زلف» كه در آيه است اولين ساعات شب است، و بدنبال اين معنى گفته‌اند: و اينكه خداوند نماز ظهر و عصر را بيان نكرد بخاطر يكى از دو جهت بوده: يا براى اينكه مطلب آشكار و ظاهر بوده و احتياجى بذكر نداشته كه آن دو نمازهاى روزانه است، و اين مانند آنست كه فرموده باشد: نماز را در دو طرف روز بخوان با آن نمازى كه معروف و معلوم است كه در روز بايد بخوانى. و يا براى آن بوده است كه اين دو نماز در ضمن يكى از دو طرف كه طرف آخر روز باشد ذكر شده است، زيرا زمان نماز ظهر و عصر بعد از زوال است و از اينرو بآخر روز نزديكترند، و خداى سبحان در آيه ديگر فرمود:(أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى‌ غَسَقِ اللَّيْلِ)[1] و منظور از «دلوك شمس» همان زوال خورشيد است ... و اين معنايى است كه از امام باقر 7 نيز روايت شده. و جمعى ديگر چون زجاج و حسن گفته‌اند: نماز دو طرف روز همان نماز صبح و ظهر و عصر است و نماز در پاسى از شب همان نماز مغرب و عشاء است، و اينان گفته‌اند: طرف چيز بايد جزء آن باشد و معلوم است كه نماز مغرب جزء روز نيست. و حسن بهمين مضمون حديثى نيز از رسول خدا- 6 روايت كرده است كه آن حضرت فرمود: نماز در «زلف الليل» نماز مغرب و عشاء است.

[1]- سوره اسراء آيه 78.