با من شما را بعذاب زودرس نكشاند ... و حسن گفته: يعنى عداوت با من شما را بمخالفت با خداوند وادار نكند كه در نتيجه دچار عذابى همچون عذاب گذشتگان خود گرديد.

و سبب اين عداوت و دشمنى آنها با شعيب همان بود كه آن حضرت ايشان را بمخالفت با پدران و اجداد خود در پرستش بتان دعوت ميكرد، و از كم فروشى در پيمانه و وزن باز ميداشت.

(مِثْلُ ما أَصابَ قَوْمَ نُوحٍ أَوْ قَوْمَ هُودٍ أَوْ قَوْمَ صالِحٍ) كه مانند قوم نوح بغرق دچار شويد يا چون قوم هود بباد عقيم گرفتار شويد يا چون قوم صالح بزلزله مبتلا گرديد.

(وَ ما قَوْمُ لُوطٍ مِنْكُمْ بِبَعِيدٍ) قتادة گفته: يعنى زمان شما از قوم لوط دور نيست.

و ديگرى گفته: يعنى سر زمين آنها نزديك سر زمين شما است از آنها پند و عبرت بگيريد.

(وَ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ) يعنى از خدا آمرزش بخواهيد و سپس بوسيله توبه بدرگاهش توسل جوييد، و برخى گفته‌اند: يعنى براى گذشته آمرزش بخواهيد و براى آينده تصميم (به اطاعت و ترك گناه) بگيريد، و ديگرى گفته: آمرزش بخواهيد و سپس آن حال را ادامه دهيد، و قول ديگر آنست كه: در علانيه و آشكارا (با زبان) استغفار كنيد و در دل از گذشته نادم و پشيمان باشيد.

(إِنَّ رَبِّي رَحِيمٌ) براستى كه خداى من نسبت به بندگان خود مهربان است و توبه‌شان را مى‌پذيرد و از گناهانشان در گذرد.

(وَدُودٌ) و آنها را دوست دارد يعنى منافع آنها را ميخواهد. و برخى گفته‌اند:

يعنى با كثرت نعمت بخشى بر آنها جلب دوستى آنها را بكند، و ديگرى گفته: «ودود» بمعناى دوست است يعنى هر گاه بندگان از وى اطاعت كنند آنها را دوست دارد. و از رسول خدا- 6- روايت شده كه فرمود: شعيب خطيب (و سخنور) پيمبران بود.

(قالُوا يا شُعَيْبُ ما نَفْقَهُ كَثِيراً مِمَّا تَقُولُ) مردمى كه موعظه و نصيحت شعيب را مى‌شنيدند در پاسخش گفتند: اى شعيب ما معناى بسيارى از چيزهايى را كه مى‌گويى نمى‌فهميم، و بعضى گفته‌اند: يعنى ما خيلى از حرفهاى تو را نمى‌پذيريم و بدان عمل‌