(إِنِّي أَراكُمْ بِخَيْرٍ) ابن عباس و حسن گفته‌اند: يعنى من زندگى شما را بخير و خوشى و فراخى و ارزانى مى‌بينم، و روى اين معنى شعيب آنها را از قحطى و گرانى ترسانده و بر حذر داشته است. و قتاده و ابن زيد و ضحاك گفته‌اند: منظور از «خير» مال و زيور دنيا است، يعنى من وضع شما را خوب مى‌بينم، اموالتان بسيار و روزيتان فراخ است و احتياجى بكم فروشى نداريد.

(وَ إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ مُحِيطٍ) و من بر شما از عذاب آن روزى كه عذابش همه كافران را احاطه كند و كسى از آن فرار نتواند بيمناكم و منظور همان روز قيامت است. و لفظ «محيط» اگر چه بظاهر صفت «يوم» است ولى در حقيقت صفت عذاب است.

زيرا احاطه روز بمعناى احاطه عذاب آنست.

(وَ يا قَوْمِ أَوْفُوا الْمِكْيالَ وَ الْمِيزانَ بِالْقِسْطِ) و اى مردم حقوق مردم را در چيزهايى كه با پيمانه و وزن بمردم ميدهيد از روى عدالت و انصاف تمام بدهيد.

(وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْياءَهُمْ) و از اموال مردم در معامله‌ها كم نكنيد.

(وَ لا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ) و در افساد و تباهى گام بر نداشته و سعى نكنيد.

(بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ‌ مُؤْمِنِينَ) يعنى آنچه را پس از اتمام كيل و وزن خداى تعالى از حلال براى شما بجاى بگذارد بهتر است از كم فروشى، و اينكه آن را مشروط به ايمان كرد و فرمود:(إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ) بدانجهت بوده كه اگر ايمان داشتند اين گفتار را درك ميكردند و مى‌فهميدند، و ابن جبير گفته: معناى آيه اينست كه نعمتى را كه خداوند براى شما باقى نگهدارد بهتر است از آن سودى كه از راه كم فروشى بدست شما آيد. و حسن و مجاهد گفته‌اند: يعنى اطاعت خدا براى شما بهتر از همه دنيا است، زيرا ثواب آن براى هميشه ميماند ولى دنيا زوال پذير و فانى است چنانچه در آن آيه ديگر نيز فرمود:(وَ الْباقِياتُ الصَّالِحاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَواباً ...)[1] و ثورى گفته است:(بَقِيَّتُ اللَّهِ) بمعناى روزى خدا است.

(وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفِيظٍ) و من نگهبان و حافظ نعمتهاى خدا نيستم كه آنها را از

[1]- سوره كهف آيه 46.