و مادرى را بايد در اينمورد قطع كرد تا چه رسد بديگران.

(إِنِ اسْتَحَبُّوا الْكُفْرَ عَلَى الْإِيمانِ) يعنى اگر كفر را برگزيدند و بر ايمان ترجيح دادند، حسن گفته: هر كس مشرك را دوست داشته باشد و به شرك او راضى باشد او نيز مشرك است.

(وَ مَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ ...) يعنى هر كه آنان را دوست بدارد و بخاطر آنان دست از فرمانبردارى خدا بكشد و آنها را بر اسرار مسلمانان مطلع سازد، اينان بخويش ستم كرده‌اند زيرا دوستى را در جاى خود كه اهل ايمان بوده مصرف نكرده و در غير آن صرف كرده‌اند.

(قُلْ إِنْ كانَ آباؤُكُمْ .....) بگو اى محمد به اين مردمانى كه از هجرت بشهر اسلام (مدينه) روى گردانده‌اند، اگر پدرانتان كه وسيله تولد شما بوده‌اند.

(وَ أَبْناؤُكُمْ) يعنى پسرانتان كه شما وسيله پيدايش آنها بوده‌ايد.

(وَ إِخْوانُكُمْ) و برادران نسبى شما.

(وَ أَزْواجُكُمْ) و زنانتان كه با آنها عقد ازدواج بسته‌ايد.

(وَ عَشِيرَتُكُمْ) و نزديكانتان.

(وَ أَمْوالٌ اقْتَرَفْتُمُوها) و اموالى را كه بدست آورده‌ايد و جمع كرده‌ايد.

(وَ تِجارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسادَها) و تجارتى را كه اگر بفرمانبردارى خداى تعالى و جهاد مشغول شويد ترس كسادى آن را داريد.

(وَ مَساكِنُ تَرْضَوْنَها) و مسكنهايى را كه براى خود انتخاب كرده و بماندن در آنها دل خوشيد.

(أَحَبَّ إِلَيْكُمْ) پيش شما محبوبتر و اثرش در دل شما بيشتر است.

(مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ) از فرمانبردارى خدا و فرمانبردارى پيغمبر او.

(وَ جِهادٍ فِي سَبِيلِهِ) و جهاد در راه خدا.

(فَتَرَبَّصُوا) پس انتظار بريد.

(حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ) تا خدا حكم خود را درباره شما صادر كند، و برخى چون‌