شأن نزول:

مقاتل گفته: اين آيات درباره پنج تن بنامهاى: عبد اللَّه بن امية مخزومى، و وليد بن مغيرة، و مكرز بن حفص، و عمرو بن عبد اللَّه بن أبى قيس عامرى، و عاص بن عامر بن هاشم نازل شد كه به پيغمبر اكرم- 6- گفتند: قرآنى براى ما بياور كه موضوع دست كشيدن از پرستش «لات» و «عزى» و «مناة» و «هبل» در آن نباشد و از آنها عيبجويى نكرده باشد، يا آن را تغيير و تبديل داده از پيش خود سخنى در اينباره بگو.

و كلبى گويد: اين آيات درباره مستهزءين (مسخره كنندگان) نازل گشت كه گفتند اى محمد قرآنى جز اين بياور كه مطابق طريقه و رفتار ما باشد.

تفسير

(وَ إِذا تُتْلى‌ عَلَيْهِمْ آياتُنا بَيِّناتٍ) و چون آيه‌هاى ما كه در قرآن نازل شده و حلال و حرام و ساير احكام را كه بطور وضوح بيان داشته‌ايم بر آنها خوانده شود.

(قالَ الَّذِينَ لا يَرْجُونَ لِقاءَنَا) آنان كه به قيامت و حشر و نشر ايمان نياورده و از عتاب ما نمى‌ترسند و پاداش نيك ما را خواهان نيستند، ميگويند:

(ائْتِ بِقُرْآنٍ غَيْرِ هذا) قرآنى جز اين كه بر ما ميخوانى براى ما بياور.

(أَوْ بَدِّلْهُ) يا آن را بر خلاف آنچه قرائت ميكنى بگردان. و برخى گفته‌اند: يعنى احكام حلال و حرام آن را تغيير ده، و منظورشان از اين سخن آن بود كه خطر از آنها زائل گشته و آزادانه هر چه ميخواهند انجام دهند.

(قُلْ ما يَكُونُ لِي أَنْ أُبَدِّلَهُ مِنْ تِلْقاءِ نَفْسِي) بگو مرا نرسد كه آن را از پيش خود تغيير دهم، و گذشته اين آيه‌ها معجزه است و من قدرت ندارم مانند آنها بياورم.

(إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا ما يُوحى‌ إِلَيَّ) جز آنچه را بر من وحى ميشود پيروى نميكنم.

(إِنِّي أَخافُ إِنْ عَصَيْتُ رَبِّي عَذابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ) و من اگر نافرمانى پروردگار خود را بكنم و از ديگرى پيروى نمايم از عذاب روز قيامت ميترسم، و كسى كه خواسته است با اين آيه استدلال كند كه نسخ قرآن بسنت جايز نيست از راه صواب بدور رفته، زيرا