نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 11 صفحه : 231
(وَ ظَنُّوا أَنْ لا مَلْجَأَ مِنَ اللَّهِ
إِلَّا إِلَيْهِ) و يقين كردند كه جز خدا جايگاهى نيست كه بتواند
آنها را از خدا حفظ كند و بدان پناه برند، و معناى اين جمله آنست كه دانستند
پناهگاهى از خدا نيست جز خود او، و چيزى جز توبه نمىتواند آنان را از عذاب خدا
رهايى بخشد.
(ثُمَّ تابَ عَلَيْهِمْ لِيَتُوبُوا)
يعنى سپس خداى تعالى توبه را بر ايشان آسان كرد تا توبه كنند.
و برخى گفتهاند: «ليتوبوا» يعنى تا بحال نخستينشان كه پيش از آلودگى
بكناه داشتند باز گردند، و ديگرى گفته: معناى آيه آن است كه خداوند آن سه نفر را
بخشيد و توبهشان را بر پيغمبر- 6- نازل فرمود تا مؤمنان از
گناهان خود توبه كنند و بدانند كه خداى سبحان توبه پذير است.
حسن گفته: هان بخدا سوگند آنان نه خونى ريخته بودند و نه مالى بردند
و نه قطع رحمى كردند ولى مسلمانان در رفتن با رسول خدا- 6- از
اينان سبقت جستند و آنها باز ماندند، يكى بخاطر باغ و ملك، ديگرى بخاطر خانواده و
زن و بچه، و سومى براى راحتى، ولى پس از آن پشيمان شدند و توبه كردند و خدا
توبهشان را پذيرفت.
(إِنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ) كه
براستى خدا بسيار توبه پذير و نسبت به بندگانش مهربان است.
ارتباط اين آيات:
ابو مسلم گفته آيه نخست مرتبط به گفتار خداى تعالى است كه در آيات
پيش فرمود(التَّائِبُونَ) ...(
الْحامِدُونَ ...) كه در آنجا خداى سبحان آنان را مدح فرمود، و در اين آيه بيان فرمايد
كه خداوند در اثر پيروى كردنشان از پيغمبر- 6- در ساعت سختى
توبهشان را پذيرفت و از آنان راضى شده. و برخى گفتهاند:
چون خداى سبحان در آيات پيش بيان داشته كه فرمانروايى آسمانها و زمين
خاص او است و جز او براى كسى ياورى و مدد كارى نيست بدنبال آن رحمت خود را نسبت
بمؤمنان يادآور شده و فرموده است كه خداوند در مورد قبول توبهشان نسبت بدانها
مهربان و رءوف است
.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 11 صفحه : 231