(فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوٌّ لِلَّهِ) پس هنگامى كه ابراهيم متوجه شد كه پدرش دشمن خداست و بوعده خويش وفا نمى‌كند.

(تَبَرَّأَ مِنْهُ) از وى بيزارى جست و برايش دعا ننمود. ابن عباس و مجاهد و قتاده گويند: عداوت و دشمنى او با خدا هنگامى آشكار شد كه او در حال كفر مرد.

و گفته شده كه وعده از طرف ابراهيم داده شد كه گفت من تا موقعى كه در قيد حياتم براى تو استغفار خواهم نمود و شرط استغفار او ايمان آوردن پدرش بود و همين كه از ايمان آوردن وى مأيوس شد از او بيزارى جست.

(إِنَّ إِبْراهِيمَ لَأَوَّاهٌ) ابن عباس گويد يعنى: ابراهيم دعا كننده‌اى پر گريه و پر دعا بود و همين معنى از امام صادق 7 نيز روايت شده است.

حسن و قتاده گفته‌اند: اوّاه بمعنى مهربان نسبت ببندگان خدا است.

و كعب گفته: اوّاه كسى است كه چون نام آتش دوزخ را برايش ببرند بگويد:

اوه. و ابن عباس گويد: اوّاه در لغت حبشه بمعنى مؤمن است.

عكرمه و مجاهد گويند: اوّاه بمعنى يقين دارنده است.

و نخعى گويد: اوّاه بمعناى عفيف و پاكدامن است.

عطا گويد: اواه كسى را گويند كه از آنچه خداى عز و جل خوش ندارد روى گردانيده و ترك كند.

عبد اللَّه بن شداد از پيغمبر 6 روايت كند كه فرمود: اوّاه خاشع و زارى كننده است.

عقبة بن عامر گويد: اوّاه كسى است كه بسيار براى خدا تسبيح گويد.

ابى عبيده گويد: اوّاه بكسى گويند كه از روى ترس آه كشد و با يقين به اجابت دعايش زارى كند و ملازم طاعت حق باشد.

زجاج گفته: قول ابى عبيده جامع بيشتر معانى اوّاه است كه اهل تفسير گفته‌اند.

(حَلِيمٌ) گويند: حلم ابراهيم بحدى بود كه شخصى او را آزار و شماتت نمود. ابراهيم‌