شما هستند مردمان منافقى هستند كه بظاهر ادعاى ايمان ميكنند و كفر باطنى خود را ميپوشانند، و برخى گفته‌اند: اينان قبائل جهينه و مزينه و اسلم و اشجع و غفار بودند كه در اطراف مدينه سكونت داشتند.

(وَ مِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ) يعنى و از مردم مدينه نيز منافقانى هستند.

(مَرَدُوا عَلَى النِّفاقِ) فراء گفته: يعنى بر نفاق سخت و دلير گشته‌اند. و ابن زيد و ابان بن تغلب گفته‌اند: يعنى بر آن پا بر جا و ثابت گشته‌اند و مانند ديگران توبه نكرده‌اند، و ابن اسحاق گفته: يعنى در نفاق خود اصرار ورزند و دست بردار نيستند.

(لا تَعْلَمُهُمْ نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ) كه تو اى محمد آنها را نمى‌شناسى ولى ما مى‌شناسيمشان.

(سَنُعَذِّبُهُمْ مَرَّتَيْنِ) ما آنان را دو بار عذاب ميكنيم، و در اينكه مقصود از اين دو بار عذاب چيست چند قول است:

1- ابن عباس و سدى و كلبى گفته‌اند: يعنى در دنيا آنان را عذاب خواهيم كرد برسواشدنشان چنانچه رسول خدا- 6- در روز جمعه‌اى در خطبه نام چند تن از آنها را برد و فرمود: بيرون شويد كه شما منافق هستيد، و در قبر نيز بعذاب قبر عذابشان ميكنيم.

2- و مجاهد گفته: يعنى يك بار در دنيا عذابشان ميكنيم بوسيله اسارت و كشته شدن و بار ديگر در قبر.

3- حصيف روايت كرده كه آنان دو بار بگرسنگى معذب شدند.

4- حسن گفته: يعنى يك بار بوسيله گرفتن زكات و ديگرى در قبر.

5- ابن اسحاق گفته: يكى خشمى بود كه آنها نسبت بمسلمانان داشتند (كه آنها را معذّب داشت) و ديگرى عذاب قبر.

6- برخى گفته‌اند: يكى عذابى است كه در وقت جان دادن دچار ميشوند كه فرشتگان بصورت و پشت سرشان مى‌زنند، و ديگرى در قبر.

7- و قول ديگرى از ابن عباس نقل شده كه عذاب نخست اقامه حدود اسلامى است بر آنان، و عذاب دوم عذاب قبر است، و همه اين وجوهى كه گفته‌اند محتمل‌