بيان آيه 60

تفسير

خداى سبحان در اين آيات بيان فرموده كه صدقات مال چه كسى است.

(إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساكِينِ) معناى آيه آن است كه صدقات كه همان زكات اموال است مال چند طائفه زير است. و در فرق بين فقير و مسكين بر دو قول اختلاف كرده‌اند:

اول- قول ابو على جبائى و ابو يوسف و محمد است كه گفته‌اند: فقير و مسكين هر دو يك صنف هستند و از اينرو گفته‌اند: اگر كسى وصيت كرد كه ثلث مال من از فقراء و مساكين و فلان كس باشد، در اينصورت نصف آن مال كه نصف ثلث باشد مال آن شخصى است و نصف ديگر ثلث، مال فقراء و مساكين است، زيرا آن هر دو يك صنف هستند.

قول دوم- كه بيشتر بدان رفته‌اند اينكه آنها دو صنف هستند، و اين گفتار شافعى و ابو حنيفه است، و از اينرو اينان در مسئله بالا گفته‌اند: يك ثلث آن مال، از آن شخص است و دو ثلث ديگر از فقراء و مساكين است. آن گاه اينان نيز در اينكه فقير كيست و مسكين كدام است بر چند قول اختلاف كرده‌اند:

1- آنكه فقير آن نيازمند عفيفى است كه سؤال نكند، و مسكين آن كسى است كه سؤال كند، و اين قول از ابن عباس و زهرى و مجاهد نقل شده و اينان گفته‌اند: مسكين از «مسكنت بسئوال» مشتق است. و از امام باقر 7 نيز اين قول روايت شده است.

2- آنكه گفته‌اند: فقير كسى است كه سؤال ميكند و مسكين آن است كه سؤال نميكند، و در حديث نيز آمده كه رسول خدا- 6- فرمود: مسكين آن كسى نيست كه يك خوراك و دو خوراك و يك خرما و دو خرما (كه بدو ميدهيد) او را باز گرداند بلكه مسكين كسى است كه توانگرى نيابد تا او را بى‌نياز كند، و از مردم چيزى درخواست نكند و كسى هم نفهمد كه باو صدقه بدهد.