بيان آيه 56- 57

شرح لغات:

فرق: اضطراب و وحشت نفس از رسيدن زيان.

ملجأ: جايى است كه بدان پناه برند و متحصن شوند، و معقل، و موئل، و معتصم، و معتمد همه بهمين معنا است.

مغارات: جمع مغارة: پنهانگاه، از غار است كه همان نقب در كوه باشد.

مدّخل: راهى است كه براى رفتن در آن دسيسه كنند (و نقشه بكشند).

جماح: بشتاب رفتن شخص را گويند كه چيزى نتواند او را از راه باز گرداند.

تفسير:

در اين آيات خداى سبحان يكى از اسرار منافقان را فاش كرده فرمايد:

(وَ يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ إِنَّهُمْ لَمِنْكُمْ) اين منافقان بخدا قسم ميخورند كه از جمله شما مردمان با ايمان هستند يعنى مانند شما مؤمن هستند.

(وَ ما هُمْ مِنْكُمْ) ولى ايمانى بخدا ندارند چنانچه شما ايمان داريد.

(وَ لكِنَّهُمْ قَوْمٌ يَفْرَقُونَ) بلكه اينها ترس كشته شدن و اسارت را دارند اگر تظاهر به ايمان نكنند.(لَوْ يَجِدُونَ مَلْجَأً) ابن عباس گفته: يعنى اگر پناهگاهى بيابند، و قتاده گفته: يعنى قلعه‌اى.

(أَوْ مَغاراتٍ) ابن عباس گفته: يعنى غارهايى در كوه، و عطا گفته است: يعنى سردابهايى.(أَوْ مُدَّخَلًا) ضحاك گفته: يعنى ورودگاه‌هايى كه در آن مأوى گيرند، و ابن زيد گفته: يعنى لانه‌اى چون لانه موش، و از امام باقر 7 روايت شده كه فرمودند:

يعنى نقب‌هاى زمينى. چنانچه از ابن عباس هم همين تفسير نقل شده. و حسن گفته: