بيان آيه 165- 166

قرائت‌

بئيس: اهل مدينه «بيس» به باءِ مكسور و ياء خوانده‌اند. ابن عامر «بئس» به باء مكسور و همزه ساكن خوانده است. ابو بكر «بيئس» به باءِ مفتوح و ياء ساكن و همزه مفتوح خوانده و ديگران طبق متن قرائت كرده‌اند.

ابو على گويد: قرائت متن يا صفت و بمعناى شديد يا مصدر است قرائت ابن عامر بنا بر اين است كه فعل «بئس» در اينجا بجاى اسم بكار رفته باشد. مثل «قيل و قال» قرائت ابو بكر بنا بر اين است كه صفت باشد بر وزن ضيغم و حيدر. قرائت اهل مدينه، بخاطر اين ممكن است باشد كه همزه قلب بياءِ شده است.

لغت‌

بئيس: دشوار.

عتو: سركشى و ارتكاب بدترين گناه‌ها.

خاسئ: مطرود.

مقصود

(فَلَمَّا نَسُوا ما ذُكِّرُوا بِهِ أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَ أَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئِيسٍ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ‌): همين كه مردم اين قريه، موعظه‌ها و اندرزهاى نصيحت كنندگان را فراموش كردند و هم چنان به شكار ماهى ادامه دادند.

نصيحت كنندگان را نجات داديم و كسانى را كه بخود ستم مى‌كردند، بواسطه گناهشان گرفتار عذابى سخت كرديم. اين عذاب پيش از آنكه بصورت ميمون مسخ شوند، دامنگيرشان شد. چنان كه جبائى گفته است. در اينجا بيان نكرده است كه سر انجام فرقه‌اى كه ماهى صيد نمى‌كردند از موعظه هم خود دارى مى‌كردند، چه شد؟ آيا