مقصود

اكنون خداوند از حال بنى اسرائيل خبر داده، مى‌فرمايد:

(وَ جاوَزْنا بِبَنِي إِسْرائِيلَ الْبَحْرَ فَأَتَوْا عَلى‌ قَوْمٍ يَعْكُفُونَ عَلى‌ أَصْنامٍ لَهُمْ‌):

درياى نيل را براى بنى اسرائيل شكافتيم و با ظاهر كردن راه‌هايى خشك آنها را عبور داديم. آن گاه فرعون و قومش را در آن هلاك كرديم. پس از عبور از دريا بقومى برخوردند كه سرگرم پرستش بتها بودند.

قتاده گويد: اين قوم بت پرست از لخم بودند كه در «رقه» سكونت گزيده بودند.

ابن جريح گويد: بت آنها به شكل گاو بود و همين، منشأ گوساله پرستى اسرائيليان شد.

(قالُوا يا مُوسَى اجْعَلْ لَنا إِلهاً كَما لَهُمْ آلِهَةٌ): گفتند: موسى، براى ما هم چيزى آماده ساز تا مثل اين قوم، بعبادتش پردازيم. اين سخن كفر آميز را ممكن است جاهلان قوم گفته باشند، نه مؤمنان. علت اين پيشنهاد اين بود كه انسان هر چه را ببيند، به آن مايل مى‌شود و مى‌خواهد داشته باشد. اين آيه دلالت دارد بر اينكه آنها بعد از ديدن آن همه معجزات روشن هنوز هم در جهالت بودند و فكر مى‌كردند عبادت غير خدا هم جايز است و توجه نداشتند كه بت شايسته پرستش نيست. ممكن است آنها تصور كرده باشند كه از راه عبادت بت هم مى‌شود بخدا تقرب يافت و الا آنها معتقد بودند كه خداوند شبيه چيزى نيست و هيچ چيز نمى‌تواند با خداوند برابرى كند. چنان كه خداوند از مشركين نقل مى‌كند كه:(ما نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونا إِلَى اللَّهِ زُلْفى‌) (زمر 3: آنها را پرستش نمى‌كنيم مگر بمنظور قرب بخدا)( قالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ‌): موسى در جواب آنها گفت: شما مردمى نادان هستيد و از عظمت و صفات خداوند بى‌خبريد. اگر خدا را درست شناخته بوديد، چنين خواهشى نمى‌كرديد. اين معنى از جبائى است. ابن عباس گويد: يعنى شما از نعمت خدا بى خبريد.

(إِنَّ هؤُلاءِ مُتَبَّرٌ ما هُمْ فِيهِ وَ باطِلٌ ما كانُوا يَعْمَلُونَ‌): اين قوم بت پرست، از پرستش بتها خبرى نمى‌بينند و بهلاكت مى‌رسند و عمل آنها باطل است و براى آنها سودى ندارد و دفع ضررى نمى‌كند. باطل شدن چيزى به اين است كه منهدم و ويران گردد يا