بيان آيه 55- 56

اعراب:

(فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ‌): تتمه صله «الذين» است. عطف جمله اسميه بر جمله فعليه، از اين جهت جايز است كه معناى حال از آن استفاده مى‌شود. زيرا سماجت آنها در كفر، به اينجا منجر مى‌شود، كه در اين حال ايمان نمى‌آورند.

(ثُمَّ يَنْقُضُونَ‌): در اينجا مستقبل بماضى عطف شده است، زيرا مقصود اين است كه آنها همواره عهد شكنى مى‌كنند و اين فعل ترك نخواهد شد.

مقصود:

اكنون خداوند در نكوهش كفار مى‌فرمايد:

(إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الَّذِينَ كَفَرُوا فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ‌): در حكم يا در علم خدا، بدترين موجوداتى كه در روى كره خاكى در گشت و گزارند، كسانى هستند كه بر كفر خود باقى مانده و ايمان نمى‌آورند. اين آيه، در حقيقت اخبار از غيب مى‌دهد و مى‌گويد: آنها تا دم مرگ ايمان نخواهند آورد و همين طور هم شد. سپس به وصف آنها پرداخته، مى‌فرمايد:

(الَّذِينَ عاهَدْتَ مِنْهُمْ‌)[1]: مشركينى كه با آنها پيمان بستى. مجاهد گويد:

مقصود يهود بنى قريظه است كه با پيامبر خدا پيمان بستند كه باو زيان نرسانند و با دشمن او همكارى نكنند. لكن در جنگ خندق بوسيله فرستادن اسلحه، دشمنان پيامبر را يارى كردند. يك بار ديگر نيز پس از اين پيمان شكنى، با پيامبر پيمان بستند و باز هم پيمان شكنى كردند و خداوند از آنها انتقام گرفت.

(ثُمَّ يَنْقُضُونَ عَهْدَهُمْ فِي كُلِّ مَرَّةٍ وَ هُمْ لا يَتَّقُونَ‌): هر چه با اينها پيمان ببندى، پيمان شكنى مى‌كنند و از نقض عهد يا عذاب خدا باك ندارند.

[1]- مرحوم طبرسى مى‌گويد: عائد« الذين» محذوف است و« من» براى تبعيض است. يعنى كسانى كه با آنها از ميان مشركين پيمان بستى. برخى« من» را زائد و برخى هم به معناى« مع» دانسته‌اند