بيان آيه 188

شأن نزول:

گويند: اهل مكه گفتند، اى محمد، آيا خداوند بتو خبر نمى‌دهد كه نرخها كى ترقى مى‌كند تا جنس خريدارى كنى و سود ببرى؟ آيا بتو نمى‌گويد: كدام زمينى دچار خشكسالى مى‌شود تا به سر زمينى برويم كه گياه آن مى‌رويد و نعمت آن فراوان است؟ از اينرو اين آيه نازل شد.

مقصود:

(قُلْ لا أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعاً وَ لا ضَرًّا إِلَّا ما شاءَ اللَّهُ‌): بگو جز آنچه خداوند بخواهد و در اختيار من قرار دهد، من مالك هيچ سود و زيانى براى خود نيستم.

(وَ لَوْ كُنْتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لَاسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ): تنها از علوم غيبى، آنها را مى دانم كه خداوند بمن تعليم كند و اگر از پيش خود چيزى مى‌دانستم در سالهاى فراوانى براى سالهاى تنگى ذخيره مى‌كردم و وقت ارزانى براى روز گرانى اجناسى مى‌خريدم.

مجاهد و ابن جريج گويند: يعنى اگر غيب مى‌دانستم، پيش از فرا رسيدن اجل، كارهاى شايسته را فراوان انجام مى‌دادم و آنچه افضل بود، بر مى‌گزيدم. زجاج گويد: يعنى اگر غيب مى‌دانستم، هر چه از من در مورد قيامت و امور ديگر سؤال مى‌شد، جواب مى‌دادم.

(وَ ما مَسَّنِيَ السُّوءُ): و گرفتار زيان و تهيدستى نمى‌شدم، برخى گويند: يعنى به خيال شما جنون نداشتم. برخى گويند: يعنى مواجه با تكذيب شما نمى‌شدم، زيرا اگر بهمه چيز عالم بودم، تمام سؤالات شما را جواب مى‌دادم و تصديقم مى‌كرديد. برخى گويند: يعنى از جانب دشمنان زيانى نمى‌ديدم، زيرا قبلا علم داشتم و خود را از آنها حفظ مى‌كردم.