در مقابل اينگونه مثلها آنان كه به پيامبر و قرآن ايمان داشتند پس ميدانند كه آنچه خدا گويد حق و درست بوده چه در آن تدبير و دقت كرده‌اند(فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ ...) و گروهى كه از اسلام و قرآن سرباز زدند و كفر را پيشه ساختند ميگويند اين چه مثلى است كه خداوند انتخاب كرده و هدفش از آن چيست؟ كه بسبب آن گروه زيادى گمراه شوند و عده زيادى نيز هدايت يابند(وَ أَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ ما ذا أَرادَ اللَّهُ بِهذا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِ كَثِيراً وَ يَهْدِي بِهِ كَثِيراً) آرى گمراه نمى‌شوند بسبب آن، مگر فاسقان و گناهكاران‌(وَ ما يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفاسِقِينَ).

يك بررسى اجمالى در باره گمراهى و هدايت‌

در باره جمله‌(يُضِلُّ بِهِ كَثِيراً ....) اقوالى است:

1- فرّاء ميگويد: اين جمله نقل قول از كسانى است كه پس از شنيدن آيه گفتند اين چه مثلى است كه موجب گمراهى عده‌اى و يا هدايت گروهى ديگر ميگردد خداوند در جواب آنان فرمود گمراه نمى‌شوند مگر فاسقان‌(وَ ما يُضِلُّ بِهِ ....) 2- جمله‌(يُضِلُّ بِهِ ...) تا آخر آيه كلام خداوند است نه سخن منكران.

بنا بر اين معنى آيه چنين ميشود: و گروه مؤمنين چون آن را از طرف خدا ميدانند هدايت مى‌يابند. پس نسبت گمراهى و ضلالت باين آيه (يا بقرآن) بدان جهت است كه آيه با بيان مثال مطالب معنوى خود را روشن و واضح نمود و براى آزمايش ايمان آوردن آنان كافى بود ولى باتمام اين بيانات روشن و مثال‌ها آن را دروغ پنداشته گمراه شدند و آنهايى كه آن را پذيرفتند هدايت يافتند. و در نتيجه معناى آيه اينطور ميشود خداوند بندگانش را باين نوع آيات و ضرب المثلها آزمايش ميكند. پس گروهى گمراه شدند و گروهى هدايت يافتند همانطورى كه معناى آيه‌(رَبِّ إِنَّهُنَّ أَضْلَلْنَ كَثِيراً مِنَ النَّاسِ)[1]: (پروردگارا بتان بسيارى از مردم را گمراه كردند) همين است.

و مثلًا اگر كسى طلا يا نقره‌اى را براى آزمايش بكوره بيندازد و معلوم شود طلا فاسد بوده باو ميگويند: «أفسدت فضّتك»: نقره‌ات را فاسد كردى منظور آن‌

[1] سوره ابراهيم آيه 36