وفات نايب اول

يكى از پژوهشگران معاصر دربارۀ مدت نيابت نايب نخست، چنين نوشته است:

با وجود نقش تعيين‌كنندۀ عثمان بن سعيد در سازماندهى و تحكيم پايگاه شيعيان، بسيارى از ابعاد شخصيت و زندگانى او در دوران كودكى و جوانى و چگونگى رشد و نموّ او، از جمله تولد، وفات و مدت نمايندگى او در بستر تاريخ مبهم مانده است.

هيچ نويسنده و مورخى به صورت قطع و يقين، تاريخ وفات او را مشخص نكرده است. بعضى‌ها به طور كلى متعرض اين مسأله نشده‌اند و بعضى هم با بيان تاريخ‌هاى احتمالى، از كنار مسأله رد شده‌اند.

اين تحقيق، پس از نقل برخى ديدگاه‌ها در اين زمينه، دو ديدگاه را مطرح كرده است. سپس نخستين آن دو را انتخاب كرده، اين‌گونه نوشته است:

او پيش از سال 267 ق درگذشته است؛ اما مشخص نيست كدام سال.

بيشتر تاريخ‌نگاران و دانشمندان علم رجال، همين احتمال را انتخاب كرده‌اند و اين، به واقع نزديك‌تر است. [1]

ابو نصر هبة اللّه بن محمد مى‌گويد:

قبر عثمان بن سعيد در طرف غربى بغداد در خيابان «ميدان» در اوّل محل، كه به «درب جبله» معروف است، در داخل مسجد، درب راست كه داخل مى‌شوند و قبر در خود قبلۀ مسجد قرار دارد. [2]

نيز ن. ك: نيابت خاص، نواب خاص، غيبت صغرا.

از كتاب‌هاى اهل سنت در موضوع مهدويّت

جلال الدين عبد الرحمان بن ابى بكر سيوطى (م 911 ق) احاديث امام مهدى عليه السّلام را در اين كتاب به شكلى گسترده جمع‌آورى كرده است. اين كتاب ضمن مجموعه رساله‌هايى به