شعيب بن صالح-خروج شعيب
بن صالح
شلمغانيه

پيروان يكى از مدعيان دروغين نيابت به نام محمد بن على شلمغانى

شلمغانيه، پيروان ابو جعفر محمد بن على شلمغانى معروف به ابن عزاقر از فرقه‌هاى غالى شيعه‌اند. [1]

وى نخست خود را باب امام مهدى ناميد، بعد ادعاى حلول كرد و گاه خود را روح القدس و مسيح مى‌خواند.

عده‌اى از كاتبان دولت و ثروتمندان و خواص بدو گرويدند. مقصد سياسى اين گروه، برانداختن عباسيان و طالبيان بود، تا مردم از دست حكمرانانى بالفعل و بالقوه خلاص شوند. گويند: ميان پيروان شلمغانى، اباحه و آزادى جنسى رايج بود؛ قرآن را تأويل مى‌كردند و بهشت را به معناى شناخت و گرايش به آيين شلمغانى و دوزخ را عكس آن مى‌دانستند. تكاليف اسلامى را به جاى نمى‌آوردند و همچون «سبعيّه» به هفت عالم و هفت آدم قائل بودند. گويند: شلمغانى، دختر عثمان بن سعيد را رجعت فاطمه مى‌خواند و مى‌گفت: روح پيغمبر در عثمان بن سعيد (از نواب اربعه) حلول كرده است. وى مى‌گفت: «من و حسين بن روح وقتى داخل اين كار شديم، مى‌دانستيم در چه امرى وارد مى‌شويم.» حسين بن روح، شيعيان را از او بر حذر داشت و توقيع صاحب الزمان عجّل اللّه تعالى فرجه الشريف در نفرين شلمغانى و چند مدعى ديگر بابيت بيرون آمد. با اعدام شلمغانى در 322 ق نحلۀ او هم به طور ظاهر از ميان رفت و حتى يكى از مريدانش در همان جلسۀ محاكمه، سيلى به صورتش نواخت؛ اما عده‌اى از بقاياى شلمغانيه گرد شخصى «بصرى» نام-كه مدعى بود روح شلمغانى در وى حلول كرده است، جمع شدند و چون وى به سال 340 ق وفات يافت، به دستور مهلبى وزير، جانشين وى بازداشت و خانه‌هايشان بازرسى شد.

كتاب‌هايى در عقايد آن جماعت به دست آمد و معلوم شد جوانى از ايشان مدعى است روح على عليه السّلام در وى حلول كرده و زنى مدعى است روح فاطمه عليها السّلام در وى حلول كرده است: و يكى از وابستگان بنى بسطام نيز از آن جماعت مدعى است: روح ميكائيل در وى حلول كرده است. مهلبى