استدراكى بر مقاله كتابشناسى حجاب
ملکشاهى احمد


كتابشناسى نخستين گام از مراحل گونه گون يك پژوهش است .
به ديگر سخن شناخت منابع تحقيق به عنوان ابزار مطالعه براى هر پژوهشگر امرى بديهى و ضرورى است . در اين راستا و براى زيادت دانش ها و توسعه علوم , كتابشناسى , مأخذشناسى و منبع يابى خود يكى از فنون اين عرصه مى باشد.
بى درنگ توان گفت كتابشناسى در جهت نوشتار متقن و استوار و بازشناسى سره از ناسره ضرورتى است غير قابل انكار. اگر چه مقوله كتابشناسى دراز دامن نيست اما به هنگامه طلوع آن با عناوين فهرست نگارى و نسخه شناسى و بعضاً شرح حال نگارى خوش درخشيده است و ارباب دانش را محظوظ نموده است .

بارى راقم سطور كه هميشه بى صبرانه در پى دريافت گرامى نامه (آينه پژوهش ) و مطالعه آن است, درشماره 69 آن مجله (كتابشناسى حجاب ) بخامه استاد جعفريان را ملاحظه كرد. جفاست اگر بگويم از آن استاد و مرقومه اش بهره نبردم . اما چونان كه خود استاد در طليعه آن مقاله به نيكى ياد كرده اند كه لازم است جستجوهاى بيش ترى صورت پذيرد, در همين راستا اين قلم , در پى برخى مطالعات خويش به بعضى آثار از اين دست نايل گشته است , كه قبل از معرفى اين آثار ناگزير از ياد كرد چند تذكارم :

نخست : در شماره 10 عنوان ياد شده به عربى معرفى شده است , گويا اين اثر بنابر نقل : فهرست كتاب هاى چاپى فارسى ص 259 با عنوان (اساس ايمان در وجوب حجاب زنان ) آمده است .
دوم : درشماره 136 عنوان معرفى شده اساساً بحثى قرآنى در بيان وجوه اعجاز برخى آيات قرآن مى باشد كه استاد محترم بصرف ديدن عنوان كتاب (كشف الحجاب المشتمل على بيان ماهو من وجوه اعجاز بعض آيات الكتاب الكريم و القرآن العظيم ) پنداشته اند كه اثرى است درمقوله حجاب كه اين پندار نادرست است و نيز كتابشناسى گرانسنگ مرحوم آقا بزرگ تهرانى در پى معرفى اين اثر استطراداً مى فرمايد: (دفع بعض الاعتراضات على بعض آيات القرآن ) كه گويا اين اثر پاسخى است به برخى شبهات و ردود قرآنى است .1

سيم : در شماره 120 عنوان معرفى شده تفسير سوره نور مى باشد, اكنون اگر اين اثر مرتبط با موضوع ياد شده باشد چرا جناب استاد به تفاسير تك نگارى ديگر از سوره نور اشاره اى نكرده اند و نيز مؤلف اين اثر بانوى مسلمان با نام مخفف (ر.ك ) مى باشد, اين اثر در سنه 1324 ش , در 144 ص , در قطع رقعى به زيور طبع رسيده است.

نويسنده اظهار مى دارد كه تقريرات درس استادش آقاى ميرزا خليل كمره اى مجتهد معاصر را با تنظيم و اصلاح به رشته تحرير در آورده است .2
چهارم : برخى آثار معرفى شده از جمله شماره 6, 81, 122 و… جزو صفحه شناسى از كتابشناسى مى باشد و شايسته بود جناب استاد آثار ياد آمده از اين دست را در فصلى جدا و به تفصيل مى آورد.
گفتنى است آنچه به عنوان تذكار از آن ياد كرديم صرفاًنمايه اى است از بى درنگ نويسى , پر نويسى و نبشتارى كه اندك امعان نظر و دقت را نداشته, چونان كه اگر اين قلم خرد به تك تك سطور آن به ديده نقد مى نگريست, براى هر خواننده اى مسجل مى شد كه عنوان كتابشناسى شايسته اين نوشته نبود, بلكه صرفاً معرفى برخى از كتاب هايى در مقوله حجاب به قلم آمده است.3
راقم سطور بر بانيان دانش و فضل و ارباب معرفت به ديده احترام مى نگرد و خداى را به پاس توفيقشان شكر گزار است .
و اينك آثار…

1. الاستيعاب لادلة الحجاب والنقاب
حسن بن عبدالحميد بن محمد
قاهره: مكتبة التوعية الاسلامية, 1409هـ ق, 227ص.

2. اسبال الكساء على عورات النساء
عبدالقادر احمد عبدالقادر
كويت: مكتبة دارالعروبة, 1410هـ ـ 1990م.

3. الاسرة تحت رعاية الاسلام (دو جلد)
عطية صقر
جلد دوم اين اثر با عنوان (الحجاب بين التشريع والاجتماع)
كويت: مؤسسة الصباح, 1980م, 588ص.

4 . الاسلام و الحجاب بين عصر الحريم و تحديات الحضارة
خديجة صبار
بيروت : افريقا الشرق , 1994 م.

5. الى الفتاة السعودية والمسؤولين عنها
(رسالة تحذر من السفور والتهتك)
ابوبكر جابر الجزائري
جدة: موسسة الصحافة والطباعة والنشر, 1392هـ ق.

6. البعد السياسي للحجاب
شهرزاد العربي
قاهره: دارالزهراء للاعلام العربي, 1989م.

7 . التبرج
حرم العليم محمد رضا رضا
دمشق : المطبعة التعاونية , 1958م , 72ص.

8 .التبرج
صدر الدين حكيم شهرستانى
كربلا: مطبعة الغرى , 1957م = 1376 ق.

9 .التبرج
نعمة سعاده اللّه
القاهرة : مكتبة انصار السنة المحمدية , 1963 م , 79 ص.

10 . التزامات الحجاب
ابو حدة سلطانى
الجزائر: دار البعث , 1982 م.

11 ـ الجليس الانيس فى التحذير عما فى تحرير المرأة من التلبيسات
محمد احمد حسنين البولاقى
القاهرة : مطبعة المعارف الاهلية , 1899 م , 161 ص.

12 .الحجاب فى الشريعة الاسلامية
وفية محمود الحديدى
بغداد: مطبعة افسيت الميناء, 1978 م , 32 ص.

13 . الحجاب فى نظر القرآن
شيخ كاظم حلفى
نجف اشرف : مطبعة النعمان , 15 ص.

14 . الحجاب والقهر
احمد معاذ الخطيب الحسينى
دمشق: دار الشهاب.

15 .الحجاب و السفور
احمد عبد الغفور عطار ( 1991م ). الطائف : دار ثقيف , 1399 ق , 171 ص.

16 .الحجاب و السفور
توفيق الفكيكى
بغداد: 1927 م .

17 . الحجاب والسفور في تركيا
يوسف ابراهيم الجهماني
دمشق: دار حوران, چاپ اول, 2000م, 144ص.

18 . الحلى و الوشم و التبرج
عبد القادر بن عياش
سوريه : المطبعة السليمية ,1962 م,24 ص.

19 .الرد المفحم على من خالف العلماء و تشدد و تعصب و الزم المرأة ان تستر وجهها و كفيها و اوجب و لم يقتنع بقوله انه سنة مستحب
ناصر الدين الالبانى
بيروت, المكتب الاسلامى.

20 .السفور و الحجاب
عبد القادر بن مصطفى المغربى
طبع : 1910م و نيز 1955 م.
21 .السفور و الحجاب
محاضرات و نظرات مرماها تحرير المرأة
نظيرة زين الدين
بيروت : مطبعة قوزما, 1346ق = 1928 م , 419 ص.
و نيز: مراجعه و تقديم, بثينه شعبان, دمشق: دارالمدى للثقافة والنشر, چاپ دوم, 1996م.

22 .السنة و الكتاب فى التربية و الحجاب
محمد القايانى
القاهرة : مطبعة الموسوعات , 1319 ق.

23 .الصارم المشهور على اهل التبرج و السفور
رد على كتاب (حجاب المرأة المسلمة ) لمحمد ناصر الدين الالبانى
حمود بن عبد اللّه التويجرى ( 1993 م ) .حلب : مكتبة الهدى , 1976 م , 198 ص.

24 . العائلة فى الاسلام ـ مسالة الحجاب ـ منهج تفكير
ابو الحسن بنى صدر
بيروت : دار التوجيه الاسلامى , 1981 م , 104 ص.

25 . العفاف على مذبح التبرج
سيد على بن حسين علوى
قم : 1393 ق , 96 ص , رقعى
اين كتاب توسط آقاى محمدى اشتهاردى به فارسى ترجمه شده است.

26 .الفتاة و الشيوخ
(نظرات و مناظرات فى السفور و الحجاب)
نظيرة زين الدين
بيروت : المطبعة الاميركاتيه , 1929 م , 302 ص.
27 .الفتى و الفتاة
حقائق ناصعة تبين سوء قصد مؤلفى كتاب (السفور و الحجاب ) و (الفتاة و الشيوخ ). عبد الرحمن محمود الحصى
بيروت : 1930 م , 48 ص.

28 .الگوى زن اصيل و آزاد
محمد تقى حشمت الواعظين طباطبائى
قم : مدرسه علميه ايروانى , چاپ هفتم ,وزيرى ,616 ص.
در اين كتاب حجاب از ديدگاه آيات , روايات و فتاوى فقهاى مختلف شرح و تبيين شده است.

29 . المرأة المتبرجة و اثرها السيى ء فى الامة
عبد اللّه التليدى
بيروت : دار ابن حزم , چاپ دوم , 1411 ق ـ 1990 م , وزيرى , 159 ص.

30 .المرأة المسلمة و الحجاب
عبد اللّه بن عبد الرحمن السند ( 1977م ). تونس : مطبعة فانزى , 1977 م , 32 ص.
الكويت : مطبعة وزارة الاعلام , 1973 م , 24 ص.

31 .لمرأة بين التبرج و التحجب
محمد احمد السباعى
القاهرة : مطبوعات مجمع البحوث الاسلامية , 1981 م , 180 ص.

32 .المرأة بين السفور و الحجاب
محمد بن احمد العسكرى
الرياض : المعهد العالى للقضاء بجامعة الامام محمد بن سعود الاسلامية , 1391 ق.
33 .فصل الخطاب فى مسالة الحجاب و النقاب
درويش مصطفى حسن
قاهره, مطبعة الخانجى.

34 .المرأة و الحجاب
شيخ العراقين شيخ عبد الرضا بن عبد الحسين كاشف الغطاء لاهور.

35.الى غير المحجبات اولا و الى المحجبات ثانيا
محمد سعيد مبيض
بيروت : موسسة الريان , چاپ سوم , وزيرى ,1421ق ـ 2000 م , 176 ص.

36 .ايقاظ ذوى الالقاب فى ذم التبرج و كشف النقاب
عبد الواسع بن يحيى الواسطى
دمشق : مطبعة الفيحاء, 1934 م.

37 .بررسى حجاب در قرآن و جامعه دينى
مينو اصلانى
(پايان نامه كارشناسى ارشد)
تهران, دانشگاه آزاد.

38 .بصراحة عن حرية المرأة
التذير مصمودى
الجزائر: دار البعث , 1982 م.

39 .بيان الحقيقة فى الحجاب
سيد محمد رضا سيرجانى
تهران : ؟

40 . بيان مشروعية الحجاب
مصطفى نجار
بيروت ,: ؟.

41 .پوشاك زنان ايران از كهن ترين زمان تا آغاز شاهنشاهى پهلوى
جليل ضياء پور
تهران : وزارت فرهنگ و هنر, 1347 ش , سربى , رحلى , 221 ص.
42 . پوشش غير مجاز در نظام كيفرى
مجتبى نورزاد
پايان نامه كارشناسى ارشد)
تهران, دانشگاه شهيدبهشتى, 49ص.

43 .تحرير المرأة والسفور
محمد فخرى
القاهر: ملتزم الطبع حسين حسنين

44 .تحرير المرأة و السفور
محمد فخرى
القاهرة : مكتبة الهلال , 159 ص.

45 .تذكير الاصحاب بتحريم النقاب , وفق القواعد المستمدة من علمى الاصول و الحديث
اسماعيل منصور
قاهره, مكتبة القرآن.

46 .تربيت نسوان
ترجمه (تحرير المرأة) قاسم امين
مترجم : يوسف اعتصام الملك اعتصامى آشتيانى
تبريز: 1318ش, سنگى , جيبى,82 ص.

47 . تربية المرأة و الحجاب للبنات
صالح حمدى حماد
القاهرة : مطبعة المنار, 1323 ق.

48 . تنبيه الغافلات من النساء المتبرجات
محمد خالد العبادى الطرابلسى
القاهرة : مصطفى البابى الحلبى , 1956 م , 14 ص.

49 .تنوير العينين فى طريق حديث اسماء فى كشف الوجه و الكفين
على بن حسن بن على بن عبد الحميد الاثرى
عمان : دار عمار, 1410 ق , 79 ص.

50 . حجاب اسلامى
محمد حسين حقجو
قم: مركز فرهنگى انصار المهدى , چاپ هشتم 1373 ش , 256 ص.

51 . حجاب المرأة المسلمة
امل عبد القادر جواد.
بغداد:مطبعة العانى , 1964 م , 24 ص.

52 .حجاب المرأة فى الاسلام
محمد فؤاد البرازى
قاهره, مكتبة وهبة.

53 .حجاب المرأة المسلمة فى ضوء الكتاب و السنة
نور الشهيرة مررا
مكة المكرمة : رسالة ماجستير, كلية الشريعة , جامعة ام القرى , 1981 م.

54 .حركة تحرير المرأة فى ميزان الاسلام
انور الجندى
القاهرة : دار الاعتصام , 1980 م , 40 ص.

55 .حول السفور و الحجاب
شيخ نجيب بن شمس الدين
نجف, مكتبة النجاح.

56 . خطر التبرج و الاختلاط
عبد الباقى رضوان
بيروت : مؤسسة الرسالة , 1974 م , 264 ص.

57 . خلف الحجاب
(موقف الجماعات الاسلامية من قضية المرأة)
سناء المصرى
القاهره: سينا للنشر, چاپ اول, 1989م, 118ص.
58 .ربات الخدور فى الحجاب و السفور
محمد فريد الجنيدى
القاهرة : مطبعة محمد مطر, 24 ص.

59 .رحلتى من السفور الى الحجاب
كريمان حمزه
القاهره: دار الاعتصام , 1981 م , 56 ص.

60 . رساله در حجاب
شيخ محمد كاظم بن محمد سعيد
تهران : 1345 ق , سنگى.

61 .رساله حجابيه
سيد على بن محمد امامى تفرشى
تهران:1353 ق , سنگى , رقعى,24 ص

62 .رسالة الحجاب
محمد بن صالح بن عثيمين
رياض, مكتبة العبيكان.

63 . رسالة تبحث فى مسائل الحجاب و السفور
عبد العزيز بن عبد اللّه بن باز
المدينة المنورة : الجامعة الاسلامية , 1980 م , 44 ص.

64 .رفع الجنة امام : (جلباب المرأة المسلمة فى الكتاب و السنة )
عدالقادر بن حبيب اللّه السندى
و هو رد موسع على كتاب (جلباب المرأة المسلمة )للشيخ الالبانى.

65 .ريشه هاى استعمارى كشف حجاب
زهرا رهنورد
تهران:؟
66 .سرگذشت يك دوشيزه شرقى ( در حجاب و مسائل اجتماعى )
ميرزا حسن مصطفوى
تهران : 1373 ق

67 .عفاف نامه ( شعر در لزوم حجاب )
سيد كريم امير فيروزكوهى
تهران : 1313 ش , رقعى , 27 ص.

68 . فصل الخطاب او تفليس ابليس من تحرير المرأة و رفع الحجاب
مختار احمد مؤيد
بيروت : المطبعة الادبية , 1898 م , 279 ص.

69 . فلسفة الحجاب
سيد على اكبر برقعى قمى
چاپ : 1344 ق,زبان فارسى

70 . في مسألة السفور والحجاب
صافى ناز كاظم
قاهره: مكتبة وهبة, 1982م.

71 . قاسم امين و اصلاح المرأة
حكمت صباغ الخطيب
بيروت : بيت الحكمة , 1970 م , 111 ص.

72 .قاسم امين و تحرير المرأة
محمد عمارة
القاهرة : دار الهلال , 1980 م , 178 ص.

73 . قاسم امين و موقفه من المرأة
وداد السكاكينى
القاهرة : دار المعارف , 1965 م , 94 ص.

74 . قراءة فى لوحة الحجاب
( الحجاب الشرعى بين مؤيديه و معارضيه)
ناديا سلطان
سوريه : حلب , فصّلت للدراسات والترجمة و النشر, چاپ اول 1420 ق .1999م , 160 ص.
75 .كشف الارتياب فى ادلة الحجاب
سيد ابو الفضل نبوى قمى (م 1412 ق )

76 .كشف النقاب عن اسرار كتاب السفور و الحجاب
محمد سعيد الجابى
سوريه : مطبعة الاصلاح,1929 م , 280 ص

77 .گزيده مجموعه مقالات حجاب
گرد آورنده : كمسيون امور بانوان استان فارس.
به اهتمام : پروانه رشته احمدى.
شيراز: استاندارى شيراز, نويد, وزيرى , چاپ اول, 1378 ش , 528 ص.

78 . لباس التقوى والتحديات المعاصرة للمرأة المسلمة
عيادة بن ايوب الكبيسي
دبى: دار البحوث للدراسات الاسلامية واحياء التراث.

79 . لباس المرأة و زينتها فى الفقه الاسلامى
مهدى شحادة الزميلى
عمان : دار الفرقان للنشر و التوزيع , 1982 م , 195 ص.

80 .لباس زنان ايران از سده سيزدهم هجرى تا امروز
يحيى ذكاء
تهران : 1377 ش, رقعى , 44 ص.

81 . ماوراء الحجاب
فاطمة المرنيسي
ترجمة: احمد صالح
دمشق: دار حوران للطباعة والنشر والتوزيع, چاپ اول, 1998م.

82 .مجموعة رسائل فى الحجاب و السفور
عبد العزيز بن باز
الرياض : الرئاسة العامة لادارات البحوث العلمية و الافتاء و الدعوة و الارشاد.

83 . مختارات فى الحجاب و السفور
هى مجموعة مقالات علميه اخلاقية ادبية , لطائفة من كتاب و كاتبات العراق جمعها و رتبها مصطفى عبد الجبار القاضى
بغداد:دار السلام,1920 م , 166 ص.

84 . مساؤى السفور
سيد صادق حسينى شيرازى
كربلا: 1388 هـ.

85 . منظومة فى تبرج النساء و مفاسد سفورهن
ابو بكر بن عبد الرحمن علوى حضرمى (م 1341 ق ). حيدر آباد: 1344 ق

86 . نظرات فى كتاب (حجاب المرأة المسلمة ) للالبانى
عبد العزيز بن خلف (م 1988م ). طبع مرارا.
دمشق, مطبعة الاصلاح.

87 . نحو منهج في التفسير الموضوعي
(دراسة تطبيقية على آيات الحجاب في القرآن الكريم)
صبري المتولي المتولي
قاهره: مكتبة القرآن, 1416هـ ـ 1996م, 175.

88 . واقعه خراسان
مسعود كوهستانى نژاد
تهران : سازمان تبليغات اسلامى , 1375 ش , 194 ص.
در اين كتاب از حجاب و قيام مسجد گوهر شاد بحث شده است.

89 .همسات فى اذن المحجبات
محيى الدين عبد الحميد
قاهره: مكتبة الخدمات الحديثة , 1415ق ـ 1994 م.

90 . يا ابنتى لماذا هذا التبرج
شيخ كاظم حلفى
نجف اشرف : مطبعة الغرى الحديثة , 16 ص.