سخن آغازين


يكم:
خداوند كارساز و بنده نواز را سپاسگزاريم كه توفيق پيدا و پنهانش را رفيق ساخت و با عنايت و بنده نوازى گره هاى راه را برگشود و بانيان اين مجموعه را چنان نواخت كه توانستند صد شماره مجله را در پيشديد (ارباب معرفت) و جست وجوگران حقيقت و دانشوران و صاحبان فضيلت قرار دهند. راستى را بدون هيچ گونه گزافه گويى و مجامله نگارى بايد بگويم كه اين همه چنان است كه شاعر گفت:
ييرى الناس دهناً فى قوارير صافيا
و لم تدر مايجرى على رأس سمسم

اما بانيان هرگز در خويشتن خويش به غرور نمى نگرند و نشر اين همه آنان را نمى فريبد و از بن جان بر اين باورند كه اگر (قبيله قلم) و فرهيختگان سخت كوش و ارجمند وبسيارى از فاضلان ناشناخته اما فرهيخته و سخته گوى و پخته نويس از اينجا و آنجاى كشور عزيزمان, فراخوان ما را لبيك نمى گفتند و با نگاشته هاى ارجمند و نقدهاى سودمند و پژوهش هاى كارآمد يار و مددكار ما نمى گشتند, هرگز و هرگز آنچه چهره بسته سامان نمى يافت و اين همه بر سپيد كاغذ نمى نشست و سياهه بلند و بالايى كه امروز آن را در قالب فاخر صد شماره مى نگريم, تحقق نمى يافت. پس پيشتر از هر چيز براى چندمين بار بانيان مجله سپاس خود را به محضر اين بزرگان تقديم مى دارند و دست گرم و يارى رسان آنان را ـ كه بدون توقع نان و خواستارى نام و نه براى به مثل (ارتقا) در فلان دانشكده! و بلند و بالا ساختن بسامد نگاشته هاى لازم در بهمان پژوهشكده قلم نزدند, انديشه ورى كردند و طاقت سوزاندند و مقالات كوتاه وبلندى رارقم زدند ـ به گرمى و فروتنانه مى فشاريم و تداوم اين يارى را آرزومنديم. دوم:
صدمين شماره را در اختيار خامه شما گذاشته ايم, صفحات آن را براى ديدگاه ها, اظهار نظرها, راهنمايى ها, نقدهاى شما گشوده ايم, فروتنانه در ضمن نامه اى بلند و با گفت وگوهاى حضورى و … خواسته ايم بنويسيد, نقد كنيد, راهنمايى خود را در هر قالبى كه مصلحت مى دانيد: نامه, مقاله و …, عرضه كنيد و با اين همه بانيان مجله را بنوازيد و از چگونگى ها و چه سانى ها سخن به ميان آوريد, از آرزوها و آرمان هاى كوتاه و بلند خود پرده برداريد و از چگونگى پژوهش بنويسيد, و پسند و ناپسند خود را در اين صد شماره گزارش كنيد و…
به واقع در شماره صد بنا بوده و هست كه (آينه پژوهش) خود را در صافى آينه حقيقت نماى بنان و بيان شما بنماياند و چه و چه هاى آن را نشان دهد و چين و چروك هاى صورتش را براى اصلاح شناسايى كند و بشناساند. بانيان آينه پژوهش هيچ كس را چونان شما مخاطبان, خوانندگان, نويسندگان و توليد كنندگان و سامان دهندگان صفحاتش( امين) نمى دانند و سخن شما را هر چه باشد, گرچه (قدح) و (جرح) و (طعن), بر ديده مى نهند. سوگمندانه آن شماره بهنگام سامان نيافت و اكنون مراحل نهايى اش را مى گذراند كه با آن همه كه گفته آمد و اقتراحى مهم و همراه با پاسخ استادان ومحققانى چند نشر مى يابد, بمنّه و كرمه. سوم:
پژوهش در فرهنگ انسانى جايگاهى بلند دارد و در نگاه دين نيز از مكانتى رفيع برخوردار است.امير بيان و وليّ مؤمنان على(ع) فرمود:(لاسنة افضل من التحقيق; هيچ شيوه اى به پايه استوارى نمى رسد)(غرر الحكم6/381). استوار انديشيدن, استوار گفتن, پخته نگاشتن سخته سامان دادن و …).
رسول الله(ص) فرمود:… و لكن الله يحب عبداً اذا عمل عملاً احكمه;… خدا بنده اى را دوست دارد كه چون كارى انجام دهد, آن را درست و استوار به انجام برساند); يعنى از بارى به هر جهت كارى, نا استوارى بپرهيزد, شلختگى, نا استوارى و ناهنجارى را در كار برنتابد, با استوارسازى و با احكام و استحكام و برنامه و دقت در كار پيش رود و…
اكنون نيز مى شنويم كه مسئولان و متصديان امور از افزايش بودجه پژوهش سخن مى گويند و آهنگ ايجاد و يا بازگشايى پژوهشكده ها را دارند و پى در پى بر پيشانى ساختمان هايى عنوان هاى پژوهشكده فلان … و پژوهشگاه بهمان مى نشيند, اما چه مقدار از اين همه هياهو و كشش و كوشش ها, بنيادين و واقعى هستند؟ آيا كسى فرآيند اين همه و برآيند آن همه و نتايج آنچه را كه گفته شد به بررسى نشسته و جريانى يا ارگانى گزارشى مستند ارائه داده است كه چه شده است و چه مى شود و چه خواهد شد؟. صاحب اين قلم نه سياهه انگار است و نه سياه بين; برعكس بسيار خوش بين است و سپيدانديش و سفيدنگر, اما پردغدغه و بسيار انديشناك و چون در همين مجله دست كم با ميراث مكتوب در حوزه دين و بخشى از علوم انسانى سروكار دارد, كمابيش مى تواند بگويد كه اگر اميدوارانه و با توجه به واقعِ صادقِ امكانات و ابزار و نيروى انسانى و… وتوجه به چيزهايى, مسائلى و… از فرآيند (مقبول) پژوهش تواند سخن گفت, از برآيند (مطلوب) نه. چهارم:
بسيارى از فاضلان و دانشوران به بانيان (آينه) توصيه كرده اند و سفارش مى كنند كه (آينه پژوهش) براى قرار گرفتن در ليست مجلات علمى ـ پژوهشى كشور اقدام كند و براى اين توصيه و سفارش اكيد, غالباً توجيه ها, دلايل و امتيازاتى را برمى شمرند كه بانيان مجله نيز بر آن همه واقف اند, و شايد چنين كنند; اما افزون بر آنچه در سرمقاله و يا درآمد شماره صد آوردند, آرزو مى كنند كه اى كاش حد و حدود پژوهشى بودن مجلات (نمره اى) نبود و (مشك آن مى بود كه خود مى بوييد) و (نه آنكه عطار) مى گفت, و استادان, عالمان, فاضلان مى دانستند كه جايگاه علمى, پژوهشى, استادى و… آنها با حضور جدى و كارآمدآموزشى, پژوهشى, استادى, شاگردپرورى, دانش گسترى و نقش آفرينى آنان در صحن دانشگاه و صحنه اجتماع, ميدان علم و گستره پژوهش رقم مى خورد و نه با كميت( كتاب ها) و تعداد (مقاله ها)! و چنانكه در سرمقاله يادشده بر خامه رفت, هرگز روا نيست كه (از پرده برون افتد راز), و دانسته آيد كه بسيارى از اين مقاله ها چگونه بر خامه مى رود و صفحات سپيد بى گناه كاغذ چه سان سياه مى شود و تعداد مقالات استادانى انبوه مى شود كه شاگردان به اجبار, الزام و اصرار بر سر درس آن بزرگواران حاضر مى شوند و از (تلف شدن) عمر و تباه شدن فرصت هايشان ناله مى زنند و….
و در اين ميان استادى و استادانى كارآمد كه با كرسى درسى بس سودمند و شاگردپرور, با انبوهى از اطلاعات در رشته خود, بَل در فرهنگ ملى و دينى, و آگاهى هاى ِسرشارِ مستند بر منابع كهن و پژوهش هاى جديد تهديد به اخراج مى گردند; چون چند مقاله نداشته, كتابى ننگاشته و مطالبى چاپى را خطى و آن گاه چاپى نكرده اند و به همت والاى (قيچى) و اِحْكام و استوارى (چسب), نوشته اى را سامان نداده و در مجله و يا مجلاتى (نچاپيده) اند و… بارى, شرح اين قصه آكنده از غصه را; (اين زمان بگذار تا وقت دگر). پنجم:
بانيان (آينه پژوهش) اميدوارند كه مجموعه بپايد و در ميان نشريات فراوان و مجلات بسيار كشور پيش رود, و اميدوارند همگنان هاى بسيارى بيابد ونقد چنان كه در درآمد شماره صد آمد, معمولى تلقى گردد و چهره خوفناك آن زدوده شود و حالت خصم گنانه آن سترده گردد و همگان بدان به گونه متمم كار خويش بنگرند و نه شكننده و درهم كوبنده و حيثيت رباينده و…, جامعه كتابخوان نيز خوب همين گونه بينديشد و براى نقد چنين حسابى باز كنند و بدانند جز در مواردى بس اندك ـ و به لحاظ چه و چه هايى ـ به نقد نهادن كتابى, تحقيقى, اثرى و ترجمه اى نشانى است از شايان توجه بودن آن ترجمه و بيانگر آن است كه كتاب ارج و ارزش مطرح شدن را دارد. و آن تحقيق شايسته گفت و گو كردن هست و آن اثر در حدّى است كه مى سزد بدان وقتى صرف شود و سرمايه اى خرج گردد. اكنون و از پس سال ها, ترديدى نداريم كه تا حدود زيادى چنين شده است, بايد بيشتر و بيشتر شود, ايدون, ايدون تر باد! والى من وراء القصد
سردبير