آیینه پژوهش - دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم

نام کتاب : آیینه پژوهش نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم جلد : 104 صفحه : 15

معرفى هاى گزارشى

فلسفه و كلام

تأثير مبانى فلسفى در تفسير متون دينى از ديدگاه امام خمينى
محمدرضا ارشادى نيا, چاپ اول, بوستان كتاب, قم, 1384, 159ص, رقعى.
اين نوشتار بر سه فصل بنياد دارد; فصل اول به روش شناسى انديشه امام مى پردازد و فصل دوم درباره خدا و انسان و جهان است كه بدون فكر فلسفى و ذوق عرفانى تبيين درستى نمى يابند و فصل سوم گزينش برخى واژه هاى متون دينى است, واژه هايى كه هر بحث و نظرى درباره آنها نيازمند آگاهى از نظريه هاى فلسفى مى باشد, واژه هايى چون آيه, اسم, امر بين الامرين, تفويض, جبر و تهليل و تسبيح. بناى مؤلف اين است كه شرح و تبيين اين كلمات را از آثار امام استخراج نمايد, البته گوشزد كرده (در ديدگاه امام, فلسفه و وحى, منطبق بر يكديگرند, به گونه اى كه تعبير به موازات و دوئيت مجازي… آشكارترين نمود همگرايى وحى و فلسفه در انديشه امام, تفسير سوره مبارك توحيد است) (ص17) يا نوشته (در نگاه امام, ظاهربينى اصل و اساس همه جهالات و منشأ هلاكت است. وقوف بر ظاهر و عدم عبور از آن براى رسيدن به باطن, اساس انكار نبوت و ولايت است, نخستين كسى كه وقوف بر ظاهر را پيشه خود ساخت شيطان بود. شيطان با ظاهربينى, نوريت نار را با ظلمتِ گل مقايسه كرد و از ظاهر گل به باطنِ آن نرسيد تا نوريت آن را مشاهده كند و برترى نوريّت آن را بر نوريت نار مشاهده نمايد) (ص19).
گذشته از انسجام و پيوند استوار مطالب, ويژگى عمده اين اثر داشتن نثرى روان و دلنشين است, مخاطب از خوانش آن دلزده و ملول نمى گردد, هرچند موضوع و درون مايه آن سنگين باشد. جلال حكمت و عرفان, يادنامه استاد علامه سيد جلال الدين آشتيانى
محمدجواد صاحبى, چاپ اول, انتشارات احياگران, قم, 1384ش.
كتاب ياد شده كه پس از رحلت استاد علامه سيد جلال الدين آشتيانى انتشار يافته است, زوايايى از زندگى و آثار فيلسوف و عارفى را به نمايش گذارده است كه بى ترديد وارث دانش و انديشه حكيمان و متألهان بزرگى چون ابوعلى سينا, صدرالمتألهين شيرازى و محيى الدين عربى است, او نه تنها احياگر و مصحح آثار آنان, بلكه شارح منتقد و مدافع معتقد جريان تفكر عقلى و اشراقى تاريخ اسلام بوده و با جديت تمام با تحجر فكرى به مبارزه پرداخته و به پيشرفت فكر و فرهنگ اسلامى كمك شايانى كرده است. گردآورنده به پاس برخوردارى از حرمت فضل استاد و ارتباط عاطفى اى كه با وى داشته, به سفارش مسئولان فرهنگى استان مركزى اثرى را فراهم آورده كه بخش نخست آن به زندگى نامه و معرفى آثار استاد اختصاص يافته و در بخش دوم گزيده اى از مقالات و مصاحبه هاى وى درج گرديده.
اما دو بخش بسيار مهم رساله ياد شده حاوى دو مقاله از مؤلف است كه حكايت از آشنايى ديرين مؤلف با علامه آشتيانى دارد و حاوى نامه هاى پر نكته و خاطرات شيرين و تحليل ابعاد شخصيتى وى است.
مقاله پايانى را دكتر سيد حسن اسلامى به درخواست مؤلف با عنوان (آشتيانى و سنت فلسفه ستيزى) نوشته است و در آن سه محور سنت فلسفه ستيزى مسيحى, سنت فلسفه ستيزى در جهان اسلام و فلسفه ستيزى در سنت شيعى را به بحث كشيده است.

قرآن و حديث

شناخت نامه قرآن
محمدجواد صاحبى, چاپ اول, انتشارات احياگران, قم, 1382.
مجموعه ياد شده مقالاتى است كه به سفارش گردآورنده از سال 1368ش به قلم گروهى از قرآن پژوهان نامدار تأليف گرديده و بخشى از آن به مناسبت پانزدهمين قرن ختم نزول قرآن و به مناسبت مبعث خاتم پيامبران در ويژه نامه كيهان انديشه به چاپ رسيده است; اينك پس از بازنگرى به پيوست مقالاتى ديگر در دو مجلد تقديم علاقه مندان علوم قرآنى مى شود. جلد نخست اين مجموعه مقالاتى است پيرامون شناخت قرآن كريم كه با مقاله (قرآن صامت از زبان قرآن ناطق) به قلم دكتر سيد جعفر شهيدى آغاز مى شود. دكتر شهيدى در اين مقاله كوشيده است عظمت قرآن را از زبان على(ع) بيان نمايد و براى اين منظور قسمت هايى از نهج البلاغه را كه درباره قرآن كريم است با ترجمه اى تازه تنظيم نموده است.
پس از اين طليعه زيبا, علامه سيد جعفر مرتضى عاملى (تاريخ تدوين قرآن) را در سه محور نگارش كرده : اهتمام پيامبر به جمع آورى قرآن ;عرضه قرآن به رسول خدا(ص); ختم قرآن در عصر پيامبر. اين سه مبحث با ادله متقن به اثبات رسيده است. مباحث ديگرى پيرامون مصادر فهم قرآن, ترتيب سوره هاى قرآن, علل پراكنده به نظر آمدن قرآن, ارتباط و تناسب آيات در قرآن, قرآن و قرائت متواتر آن از نويسندگان و قرآن پژوهان فعال درج گرديده كه نام دكتر عبدالكريم بى آزار شيرازى, عبدالهادى فقهى زاده و دكتر محمدباقر سعيدى روشن از ديگران معروف تر است.
اعجاز بيانى و اعجاز عددى و نظم رياضى قرآن را نيز آقايان دكتر محمد علوى مقدم و دكتر عباس يزدانى تحليل كرده اند.
آيت الله محمدهادى معرفت نيز با مقاله (نقش آهنگ در تلاوت قرآن) اهميت نظم موسيقائى آيات و شيوه تلاوت آنها را گوشزد نموده است.
آيت الله معرفت در مقاله ديگرى متشابهات در قرآن را تحقيق و تحليل كرده است اما بحث متشابهات را دانشمندان ديگرى با ديدگاه هاى گوناگون ادامه داده است; دكتر سيد على موسوى بهبهانى (نقد و بررسى نظرات مهم در متشابهات قرآن) را به عهده گرفته و در پى آن نقدى بر ديدگاه او از جانب دكتر محمدهادى مؤذن جامى زده شده است. تشكيك در مراتب كلام الهى و نفى مشاجرات متكلمان اسلامى عنوان مقاله اى است از دكتر مهدى دهباشى. مطالب عميق ديگرى از علامه حسن زاده آملى, سيد عباس قائم مقامى, مهسا فاضلى, دكتر سيد حسين سيدى, على ربانى گلپايگانى, نعمت الله صالحى نجف آبادى در اين جلد به نگارش درآمده است.
جلد دوم اين مجموعه به بررسى تفاسير قرآن اختصاص يافته است و مقالاتى با عناوين رسائلى درباره تفسير و علوم قرآن منسوب به اهل بيت(ع), مفسران نامدار قرآن, شأن نزول هاى مجعول زمينه ساز تفسيرهاى ناروا, تفسير رمزى كعب الاحبار, تفسير عياشى و مؤلف آن, مكتب عقل در تفسير ابن ماهيار, اهل بيت رسالت در تفسير طبرى, بحثى درباره تفسير التبيان, پژوهشى پيرامون تفسير قمى, سيماى كلامى تفسير تبيان, مقدمه اى بر مباحث تفسيرى سيد مرتضى, پژوهشى در تفسير علمى قرآن كريم, ويژگى هاى الميزان, تفسيرهاى موضوعى معاصر, وجوه تمايز تفسيرهاى معروف و ترجمه هاى اروپايى قرآن به نگارش درآمده است. حديث تلاش, كتاب شناسى توصيفى محمد محمدى رى شهرى
به كوشش معاونت اطلاع رسانى مركز تحقيقات دارالحديث, چاپ اول, دارالحديث, قم, 1384, 122ص.
(حديث تلاش) نگاهى به سال ها تلاش خستگى ناپذيرى است كه اكنون به بار نشسته است. اين مجموعه عهده دار معرفى آثارى است كه غالب آنها را كتاب هاى حديثى تشكيل مى دهند, نوشته ها و آثارى كه رسالتشان آسان ياب كردن, زود فهم نمودن و همگانى كردن يكى از دو منبع اساسى دين (حديث) است.
در (حديث تلاش) چهل عنوان از آثار آيت الله محمدى رى شهرى, رياست محترم مؤسسه علمى و فرهنگى دارالحديث, شناسانده شده است. شاكله اصلى اين آثار را قرآن و سخنان و سيره رسول اكرم(ص), امير مؤمنان(ع) و ائمه معصوم(ع) تشكيل مى دهد, پاره اى را نيز كتاب هاى كلامى و بخش كوچكى را هم مباحثى از تاريخ معاصر به خود اختصاص داده است.
انتشار نخستين اثر آيت الله رى شهرى به سال 1391ق مطابق با 1350ش باز مى گردد كه با عنوان بحث هايى درباره خدا از سوى انتشارات پيام اسلام به چاپ رسيد.
در آغاز اين مجموعه, زندگى نامه كوتاهى از پديدآورنده درج شده, سپس تأليفات وى به صورت توصيفى گزارش گرديده است. برخى از اين آثار به زبان هاى مختلف ترجمه شده يا تلخيص هايى از آنها فراهم آمده است كه در پايان معرفى هر اثر به مشخصات كتاب شناختى آن اشاره شده است. همچنين در پايان مجموعه, فهرست آثار ترجمه يا تلخيص شده به صورت جداگانه آمده است.
گفتنى است اين مجموعه تنها معرفى آثارى از مؤلف را در بر مى گيرد كه تا پايان ارديبهشت 1384 به چاپ رسيده است و ساير آثار مؤلف در اين دفتر نيامده است كه مراحل تأليف يا آماده سازى انتشار را سير مى كنند. فرمان مالك اشتر
ترجمه حسين بن محمد بن ابى الرضا حسينى علوى آوى, چاپ اول, بنياد بين المللى نهج البلاغه, قم, 1382, 174ص, رقعى.
اهميت فرمان اميرالمؤمنين به مالك اشتر اين است كه مجمل و كوتاه به وظايف حاكم و فرمانروا در قبال جامعه مى پردازد و چون حاكم و محكوم هميشه تاريخ بوده اند و خواهند بود محتواى اين فرمان كهنگى نخواهد پذيرفت و در هر دوره اى مى تواند سودمند واقع شود و اگر اهل قلم بسيارى از جمله حسين محمد علوى به ترجمه آن دست يازيده اند بايد علت آن را در همين اهميت جست. ترجمه آوى نخستين و قديمى ترين ترجمه موجود است, منتها چون آوى هنگام ترجمه به تصنع و آرايش سخن خويش تمايل داشته از تأمل كافى در معانى و رعايت جانب امانت باز مانده است و اگر كاستى هايى در ترجمه وى ديده مى شود بايد علت آن را در همين عامل جست. مصحح محترم درباره آوى مى نويسد: (آوى منسوب به آوه (= آبه, آوج, شهرى بر سر راه قزوين به همدان) همان كسى است كه رساله (محاسن اصفهان) مفضل بن سعد مافروخى اصفهانى را ترجمه اى آزاد كرد و اشعارى به فارسى و عربى و اطلاعات فراوانى از معلومات و مشاهدات خود بر آن افزود و بدين ترتيب در باب اوضاع تاريخى و جغرافيايى قرن هشتم اصفهان منبعى ارجمند و در نوع خود بى نظير پديد آورد).

فقه و حقوق

حقوق فرزندان در مكتب اهل بيت
محمدجواد مروجى طبسى, چاپ سوم, بوستان كتاب قم, 1383, 288ص, وزيرى.
فرزند چه حقى بر گردن پدر و مادر دارد و والدين چگونه بايد آن را گزارند كه در بارگاه حق تعالى پاسخگو نباشند, آيا گذاشتن نام نكو, او را از آلودگى هاى اجتماع دور داشتن و آموزش قرآن و… حق وى است و پرسش هايى از اين قبيل مؤلف را واداشت در مكتب اهل بيت به تحقيق و تفحص بپردازد و پاسخ آنها را از رفتار و گفتار ائمه معصوم(ع) بگيرد. وى بنيان بحثش را بر هفت فصل گذاشته است, عنوان هر يك عبارت است از: جايگاه فرزند و مسئوليت والدين; رابطه پدر و فرزند; ادب آموزى و تربيت فرزند; دوران بازسازى شخصيت فرزند; پرورش ايمان و مذهب; فرزند و جامعه; دوران بلوغ و جوانى.
گفتنى است آيت الله معرفت بر اين كتاب مقدمه اى نوشته و در اهميت اين موضوع گفته است: (يكى از مهمترين وظايف دينى, اجتماعى كه در جوامع اسلامى بايد كاملاً رعايت شود وظيفه پدران و مادران در رابطه با فرزندان است كه متأسفانه كمتر رعايت مى شود و بيشتر پدران و مادران بر اين باورند كه حقوق خود را نسبت به فرزندان محفوظ بدارند و هرگز فكر نمى كنند كه شايد فرزندان آنها بر آنان حقوق و واجباتى داشته باشند و بايد رعايت شود و در انجام آن كوتاهى نشود). كنوانسيون زنان
مهدى رئيسى, چاپ اول, نسيم مقدس, قم, 1382.
پيوستن يا نپيوستن به كنوانسيون رفع كليه اشكال تبعيض عليه زنان موضوعى است كه از سال 1376 در دستور كار شوراى فرهنگى قرار گرفت. اين اثر ضمن بررسى تاريخچه و مرورى اجمالى بر محتواى كنوانسيون سعى دارد پيامدهاى الحاق به آن را بررسى كند و بر چهار بخش بنياد دارد: كليات و مفاهيم; بررسى حقوق عمومى زنان و موارد مطابقت و مخالفت مواد كنوانسيون با قوانين داخلى و شرع مقدس اسلام; بررسى حقوق خصوصى زنان طبق كنوانسيون و قوانين جمهورى اسلامى ايران; بررسى الحاق يا عدم الحاق جمهورى اسلامى ايران به كنواسيون و نظرات ارائه شده در اين رابطه.
بخش اول در دو فصل به تاريخچه و كشورهاى اسلامى و غير اسلامى كنوانسيون و نحوه پيوستن به آن و محتوا و مفادش مى پردازد. در ضمن از الحاق به معاهدات و تبعيض سخن گفته است. بخش دوم در ده فصل از اين موضوع ها سخن مى راند: حق آزادى انديشه و بيان; حق برخوردارى از امنيت; تساوى در مقابل قانون; حق انتخاب كردن; حق انتخاب شدن; حق اشتغال; حق برخوردارى از محاكمه عادلانه; حق تحصيل و آموزش; حق تابعيت; حق برخوردارى از تأمين اجتماعى; خدمات بهداشتى درمانى و بيمه. بخش سوم بر اين پنج بخش اساس دارد: حقوق خانوادگى; حق مسكن و انتخاب آزادانه محل سكونت و حق داشتن اقامتگاه; حق ارث; حقوق مدنى و كيفرى. اما بخش چهارم از دو فصل تشكيل يافته است: نظر و ادله موافقين الحاق جمهورى اسلامى به كنوانسيون; موانع پيوستن و نظر و ادله مخالفين الحاق جمهورى اسلامى به كنوانسيون.

تعليم و تربيت

حكمت نامه جوان
محمد محمدى رى شهرى, چاپ اول, دارالحديث, قم, 1384, 463ص, وزيرى.
جوانى بهترين فرصت زندگى براى خودسازى و سازندگى است و جوانان, ارزنده ترين سرمايه هاى جوامع انسانى اند, از اين رو رشد و بالندگى هر كشور در گرو آموزش و پرورش نيروى جوان آن است و موضوع جوانان در تاريخ بشر همواره مورد توجه رهبران فرهنگى و سياسى جهان بوده است, همچنين جوان و مباحث ويژه آن از ديرباز, توجه پژوهشگران مسلمان را برانگيخته است.
(حكمت نامه جوان) با استفاده از رهنمودهاى قرآن و اهل بيت(ع) الگوهاى عينى ارزش هاى دينى و اخلاقى را به جوانان ارائه مى نمايد. اين مجموعه هم براى جوانان كارا و مفيد است و هم براى پژوهشگران و مديران مرتبط با جوانان.
اين مجموعه در پنج بخش اصلى سامان يافته است: نقش دوره جوانى در شكوفايى; عوامل شكوفايى جوان; موانع شكوفايى جوان; حقوق جوان; الگوى جوان. هر يك از بخش هاى ياد شده چند فصل را در بر مى گيرد.
در بخش نخست سه محور زندگى, خودسازى و سازندگى طرح شده است.
بخش دوم به مباحثى چون شناخت, خودباورى, ارتباط با خداوند, دوست شايسته, خوشى هاى حلال و ارزش هاى اخلاقى و رفتارى مى پردازد.
بخش سوم نيز موانعى چون بيكارى, اعتياد, همنشين بد, مستى جوانى, شهوت جنسى, دام هاى شيطان, آفت هاى فرهنگى و… را در خود جاى داده است.
چهارمين بخش به حقوق جوان بر والدين و حقوق اجتماعى او پرداخته است.
واپسين بخش الگوهاى جوانان را مطرح مى سازد و در اين ميان به الگوهايى از قرآن و اهل بيت(ع) و صحابه نيز مى پردازد.
حكمت نامه جوان دومين مجموعه از سلسله نوشتارهايى است كه با بهره گيرى از رهنمودهاى حكيمانه قرآن كريم و سخنان نورانى پيامبر(ص) و اهل بيت(ع) به صورت موضوعى براى استفاده اقشار مختلف جامعه تدوين شده است.
اين كتاب بدون متن عربى با قطع پالتويى در 387ص نيز منتشر شده است. امثال و حكم براى همه يا اخلاق مصور
ميرزا ابراهيم ضيع السلطنه, چاپ دوم, احياگران, قم, 1384.
ابراهيم بن ميرزا احمدخان ضيع السلطنه از فرهيختگان دوره قاجار است كه با نثرى ساده و روان و درخور فهم همگان اين كتاب را به رشته تحرير كشيده و با حروفى خوشخوان و تصاويرى شايان در سال 1327ق به زيور طبع آراسته است. مؤلف آن گونه كه در مقدمه پر تكلف خود نگاشته, كوششى پيوسته براى توسعه صنعت چاپ و نشر داشته و در همين مسير كتابى را به دست آورده (مشتمل بر حكايات و تمثيلات كه حكماى فرنگ براى اطفال خود جمع آورى نموده, نصايح را مصوّر و مجسّم ساخته بودند). وى با الهام از اثر ياد شده به گردآورى حكايات و روايات و نكات حكمى به ويژه با زبان عربى و ادبى به دور از ايجاز مخلّ و اطناب مملّ و خالى از اغراق شاعران و اخلاق منشيانه پرداخته و معانى را فداى الفاظ نساخته تا (عايده اش عام و فايده اش تام گردد و شايد بسند خواص و پسند عوام شود).
نسخه هايى از كتاب مزبور به خط نستعليق و حروف سربى و با چاپ سنگى در كتابخانه هاى قديمى از جمله كتابخانه آيت الله العظمى مرعشى نجفى به دست آمد كه مصحح به تصحيح و احياى آن با حفظ اصالت و اسلوب همت گمارده است. صحيفه سجاديه
ترجمه منظوم محمدمهدى جلالى شاهرودى, چاپ اول, انتشارات احياگران, قم, 1382.
مناجات هاى صحيفه در حقيقت زبان دل عاشق دلسوخته و معصومى است كه از سرچشمه وحى سيراب گرديده و هر آنچه كه دوست داشته و مى خواسته را در قالب الفاظ به پيشگاه محبوبش عرضه نموده است; بنابراين آميزه اى از ادب و حكمت و عرفان بر زبان زيباترين نيايشگر روزگاران جارى شده است.
در عظمت اين اثر همين قدر بس كه تاكنون علماى بزرگ بيش از شصت شرح بر آن نوشته اند و مترجمان و فرهيختگان ايرانى بارها آن را به زبان فارسى ترجمه كرده اند و هركدام به اندازه توان و امكانِ خود معانى و مفاهيم بلندش را به مخاطبان انتقال داده اند, منتها انس و الفت روح و ذوق ايرانيان با شعر سبب گرديد جناب محمدمهدى جلالى ترجمه اى منظوم از صحيفه ارائه دهد.

تاريخ و شرح حال

تاريخ كامل
على بن محمد ابن اثير, ترجمه حميدرضا آژير, چاپ اول, اساطير, تهران, 1383, 474ص, وزيرى.
نوشتار حاضر, ترجمه اى است از جلد دوازدهم كتاب تاريخ كامل كه طى آن وقايع و رخدادهاى تاريخى ايران و برخى سرزمين هاى اسلامى از سال 337 تا سال 400ق به ترتيب و توالى تاريخ وقوع بازگو مى شود. كتاب با مبحث (آغاز فرمانروايى معزالدوله بر موصل و بازگشت از آن) شروع مى شود و با (بازگشت مؤيد به فرمانروايى اندلس و فرجام كار او) به پايان مى رسد. عناوين برخى رويدادهاى بازگو شده در كتاب بدين قرار است: ابتداى كار عمران بن شاهين; مرگ عمادالدوله بن بويه; بازگردانى حجرالاسود از سوى قرمطيان; لشكركشى خراسانيان به رى; جنگ مسلمانان و روميان در صقليه; مرگ منصور علوى و خلافت فرزندش معز; رفتن ابوعلى سوى رى; مرگ امير نوح بن نصر و فرمانروايى پسرش عبدالملك; جنگ سيف الدوله بن حمدان; لشكركشى خراسانيان به رى و اصفهان; جنگ سيف الدوله در سرزمين روم; چيرگى معزالدوله بر موصل و بازگشت از آن; پديدار شدن مستجيربالله; ساختن كاخ معزالدوله در بغداد; ناسازگارى مردم انطاكيه با سيف الدوله; غازيان خراسانى و ركن الدوله; يورش روميان به سرزمين هاى اسلامى; گزارشى از قرمطيان; فرمانروايى محمود سبكتكين بر خراسان و رانده شدن ابوعلى از آن; پيكار يحيى الدوله در هند; رويداد ناريى در هند. اين ترجمه با شعرى تحت عنوان (جاودان خرد) سروده دكتر شفيعى كدكنى در ستايش فردوسى به پايان مى رسد. زندگى نامه و خدمات علمى و فرهنگى مرحوم ميرزا عبدالغفارخان نجم الدوله
اميد قنبرى, چاپ اول, انجمن آثار و مفاخر فرهنگى, تهران, 1383, 160ص, رقعى.
بخش نخست كتاب گفتگويى است از اميد قنبرى با عبدالله انوار در خصوص دانش رياضى و جايگاه ميرزا عبدالغفارخان نجم الدوله (1255ـ1326ق) در رياضى عصر قاجار. پس از آن دو مقاله درباره نجم الدوله به چاپ رسيده كه عبارتند از: نجم الدوله دانشمندى جامع علوم و فنون قديم و جديد; خدمات نجم الدوله در عهد ناصرى. در بخش پايانى كتاب, متن (تشخيص نفوس دارالخلافه) تأليف ميرزا عبدالغفارخان نجم الدوله به چاپ رسيده كه تحقيق و گزارشى است از جمعيت دارالخلافه ناصرى. سبائك الذهب فى معرفه قبائل العرب
محمدامين بغداى, چاپ اول, محبين, قم, 1383, 470ص, وزيرى.
موضوع اين كتاب شناسايى قبايل عرب است كه به زبان عربى و در قالب اين عناوين تدوين شده است: فضيلت علم النساب و فايده و علت نياز به آن; عرب و تقسيم بندى آن قوم; شناخت طبقات انساب; مساكن قديمى عرب; مسائلى كه در علم انساب به آنها نياز است; شناخت برخى از انساب عرب و ترك و روم و سياهان; قبايلى كه به قبيله اى خاص منتسب نيستند; قبايلى كه در انتساب آنها به عرب و غير عرب اختلاف است; شناخت اديان عرب پيش از اسلام; برخى افتخارات عرب كه ميان قبايل آنها مطرح بود; روزهاى جنگ عرب دوره جاهليت و آغاز اسلام; آتش هاى معروف عرب جاهليت; بازارهاى معروف عرب پيش از اسلام. بازتاب تمدن هاى اشكانى ـ ساسانى بر سه پادشاهى در شبه جزيره كره: ميراث ها و پيوندهاى فرهنگى ـ قومى ايران باستان با مردم كره
شهاب ستوده نژاد, چاپ اول, آشيانه كتاب: مركز بين المللى گفتگوى تمدن ها, تهران, 1383, 224ص, رقعى.
مؤلف در اين كتاب كوشيده است تأثيرات تمدن هاى اشكانى و ساسانى را بر مردمان و فرهنگ شبه جزيره كره شرح دهد. براى اين منظور با اشاره به ميراث ها و پيوندهاى فرهنگى قومى ايران باستان با مردم كره, چگونگى تعامل ايرانيان را با كره اى ها در طول تاريخ بررسى و ارزيابى كرده است. كتاب در پنج فصل با اين موضوعات تدوين شده است: نگاهى اجمالى به مبادلات فرهنگى ايران باستان و مهدهاى تمدن در چين و ماچين; نقش بوديسم ايرانيزه شده در ظهور شكوفايى شاخه مهايانه در چين و كره و ژاپن; پيامدهاى ورود ايرانيان باستان به خاور دور و نقش تأثيرات فرهنگى ـ هنرى عصرهاى اشكانى ـ ساسانى در شبه جزيره كره و بازتاب هايى از دوره سه پادشاهى كره در ژاپن و انعكاس ميراث تمدن ساسانى در شرق آسيا و مافوق خاور دور. كتاب با فهرست منابع, فهرست واژگان كليدى و مختصرى درباره نويسنده و تصاويرى چند به پايان مى رسد. تاريخ تحول دانش رياضيات و نجوم در چين
ژوزف نيدهام, ترجمه همايون صنعتى زاده و پرويز شهريارى, چاپ اول, دانشگاه شهيد باهنر كرمان, 1383, 374ص, وزيرى.
آنچه در اين كتاب به فارسى برگردانده شده خلاصه اى از مباحث رياضى و نجوم از جلد دوم كتاب (دانش و تمدن در چين) تأليف ژوزف نيدهام است كه در آن درباره جغرافيا و تاريخ چين (اعم از دوره ها و دودمان حاكم) اطلاعاتى فراهم آمده است. مبحث اصلى كتاب سير تطور و بررسى رويدادهاى مهم در نوشته هاى رياضيات چين و نيز وضعيت علم رياضى و هندسه در اين سرزمين است كه افزون بر آن, منابع نجوم چينى, گاهنامه هاى باستانى آثار و نوشته هاى نجومى و چند و چون آن در ادوار مختلف و نيز اكتشاف و دستاوردهاى علم نجوم در چين معرفى شده است, از جمله: دستيابى به مفهوم فضاى بى نهايت; ابداع و تعبيه نجوم مقدارى و موضعى و فهرست ستارگان; كاربرد محور مختصات استوايى; ساخت ابزار و آلات رصدى; اختراع نيروى محركه ساعت و ابداع دوربين بى عدسى; تدوين و نگاهدارى بايگانى نجومى. در كتاب حاضر, اين پيوست ها نيز آمده است: باب ششم از زيج الغ بيگ بن شاهرخ; فصلى از كتاب (خطاى نامه) تأليف سيد على اكبر خطايى. قيام مختار, علل و چگونگى آن
بهرام حسينى, چاپ اول, پرتو خورشيد, قم, 1383, 72ص, رقعى.
در اين كتاب, شرح قيام مختار ثقفى يكى از شيعيان امام حسين(ع) بازگو مى شود كه پس از پنج سال از واقعه كربلا به خون خواهى امام, عليه يزديان قيام كرد و آنان را به سزاى اعمال شان رساند. گفتنى است حكومت مختار پس از يك سال و اندى متزلزل شد و سرانجام مختار در نبرد با لشكر بصره و سران اموى و ساير دشمنان خود تاب مقاومت نياورد. اين در حالى بود كه ياران و نزديكان وى او را تنها گذاشتند و تنها نوزده نفر از سپاهيانش مردانه در كنار او جنگيدند تا اين كه مختار به دست دو برادر از قبيله بنى خليفه به شهادت رسيد و سر وى را براى دريافت جايزه نزد مصعب بن زبير بردند. بخش عمده كتاب به شرح مجازات قاتلان امام حسين و ياران آن حضرت و چگونگى شكل گيرى قيام مختار اختصاص يافته است. اسماعيليون و مغول و خواجه نصيرالدين طوسى
حسن امين, ترجمه مهدى زنديه, چاپ اول, مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامى, قم, 1383, 424ص, وزيرى.
مؤلف در اين كتاب با قرائتى نو از تاريخ عربى ـ اسلامى كوشيده است سه موضوع تاريخى بزرگ يعنى اسماعيليان, مغول ها و خواجه نصيرالدين طوسى را بررسى و تبيين نمايد. وى در اين نوشتار,نخست به شرح حال خواجه نصير اشاره نموده اساتيد و تأليفات او را معرفى مى كند, سپس از اقدامات خواجه براى حفظ اسلام و حمايت وى از كتاب هاى بغداد سخن مى گويد. بخشى از اين مبحث به گفتار ديگران درباره خواجه و خواجه نصيرالدين طوسى از نظر دايره المعارف ايمان الشيعه اختصاص يافته و با مطلبى در باب سوگ خواجه و فرزندان او به پايان مى رسد. در بخش ديگر كتاب كه مغول ها عنوان گرفته به حمله مغول ها اشاره مى شود و مطالبى درباره چنگيز درج مى گردد. در آخرين بخش كتاب كه اسماعيليان عنوان دارد دو فرقه اسماعيليه و تفاوت هاى اين دو فرقه معرفى مى شود, سپس با ذكر مطالبى در باب انشعاب و انحراف اين فرق, داستان هايى از فدائيان نزارى و قلعه هاى آنان نقل مى شود. همچنين از سرانجام اين فرقه سخن مى رود, ضمن آن كه به نقش مغول ها در اين برهه از تاريخ اشاره شده, از تأثيرپذيرى آنان از اسلام به ويژه نقش اثرگذار خواجه نصير بر هولاكو سخن مى رود. برخى مباحث ديگر اين بخش بدين قرار است: آيا مغول ها با صليبيان پيمانى بسته بودند؟ تحريك صليبى; آشكار شدن اهداف مغولى; دعوت طيبيه; امام طيب; فرقه خوجه; بهشت حسن صباح كجاست؟ حقيقت زندگى فرقه نزاريه; حشيشيه; اسماعيليان ايرانى در دوره قاجاريه; اسماعيليان يمن; ظهور امامان اسماعيلى; حكومت فاطمى; گزيده اى از ادبيات فاطميان; بين چنگيز, هولاكو و طوسى. كتاب با ضميمه اى تحت عنوان سهم ابن ميثم, خيام و طوسى در پيشرفت استدلال هاى رياضى به پايان مى رسد. اخبارنامه: تاريخ تالشان از سلطنت نادرشاه تا سلطنت محمدشاه قاجار
احمد بن خداوردى, چاپ اول, وزارت امور خارجه, مركز چاپ و انتشارات, تهران, 1383, 268ص, وزيرى.
نوشتار حاضر, شرح حوادث و رويدادهايى است كه در يك دوره تقريباً صدساله از دوره نادرشاه تا اواخر سلطنت فتحعلى شاه قاجار در سرزمين تالشان اتفاق افتاده است. كتاب متشكل از چهار بخش است كه بخش نخست آن از دوره نادرشاه آغاز مى شود و در زمان آقا محمدخان پايان مى يابد. در اين بخش مؤلف از چگونگى تسلط ميرعباس بيگ بر تالش سخن گفته است. بخش دوم كتاب كه وقايع آن به دوره آقا محمدخان اختصاص دارد با فرار مرتضى قلى خان ـ برادر آقا محمدخان ـ به سرزمين تالش آغاز مى شود كه طى آن حاكميت ميرمصطفى خان بر اين منطقه به تفصيل بازگو مى شود. در بخش سوم, شرح مشاهدات نويسنده از دوره دوم جنگ هاى روس و ايران درج گرديده است. در بخش پايانى كتاب, شرح حال نويسنده با اشاره به چگونگى تسلط روس ها بر منطقه تالشان و نابودى خاندان ميرمصطفى خان و سرانجام اين خاندان و نيز جنايات روس ها در اين خطه بيان شده است. تاريخ اجتماعى و سياسى ايران در دوره معاصر (ج1ـ2)
سعيد نفيسى, چاپ اول, اهورا, تهران, 1383, 800ص, وزيرى.
در اين كتاب, مهمترين رخدادها و وقايع سياسى و اجتماعى ايران دوره قاجاريه از آغاز تا پايان حكومت فتحعلى شاه بازگو شده است. كتاب با مطالبى تحت عنوان (ايران ما در اين صد و هشتاد سال) آغاز مى شود كه طى آن از پيشينه و نژاد قاجارها, ظهور اين طايفه در تاريخ ايران و اوضاع آنها پيش از سلطنت و نياكان آقا محمدخان سخن مى رود, سپس مباحث كتاب با اين موضوعات تدوين مى شود: آقا محمدخان, مناسبات گرجستان با ايران; اوضاع اجتماعى ايران در زمان آقا محمدخان; فتحعلى شاه; مقدمات جنگ دوم ايران و روسيه; اختلاف ايران و روسيه; آغاز جنگ هاى ايران و روسيه; نتيجه جنگ هاى نخستين تا پايان سال 1220; مناسبات ايران و روسيه پيش از قاجارها; جزئيات وقايع گرجستان در اين دوره; دوره ميان دو جنگ; وضع اجتماعى ايران در اين دوره; روابط سياسى با روسيه; مراحل و عواقب جنگ دوم; عهدنامه تركمان چاى; جنگ هاى ايران و عثمانى; ايران و افغانستان; اوضاع اقتصادى ايران. پيش از مباحث اصلى كتاب, مؤلف انگيزه خود را از تأليف كتاب در ديباچه شرح داده است. كتاب با فهرست اعلام به پايان مى رسد. مآثر سلطانيه (تاريخ جنگ هاى اول ايران و روس) به ضميمه تاريخ جنگ هاى دوره دوم از تاريخ ذوالقرنين
عبدالرزاق بن نجفقلى مفتون دنبلى, چاپ اول, مؤسسه انتشاراتى روزنامه ايران, مؤسسه فرهنگى مطبوعاتى ايران, تهران, 1383, 672ص, وزيرى.
مآثر سلطانيه نوشته عبدالرزاق بيك دنبلى متخلص به مفتون درباره تاريخ دوره اول هجوم روسيه به ايران از آغاز تا معاهده گلستان به همراه فشرده اى از رخدادهاى سلطنت فتحعلى شاه قاجار از پايان جنگ هاى مرحله اول تا آستانه هجوم مجدد قواى روسيه به خاك ايران است. مؤلف كه در همين ايام در دارالسلطنه تبريز حضور داشته, شاهد بسيارى از حوادث قفقاز و آذربايجان بوده و روايت مستقيم و دست اولى از جنگ هاى ايران و روسيه فراهم آورده است. با توجه به اين كه عبدالرزاق در آستانه هجوم دوم روس ها به ايران درگذشت و نتوانست حوادث دوره دوم جنگ ها را نيز روايت كند در تصحيح حاضر, گزارش جنگ هاى مرحله دوم از نسخه خطى تاريخ ذوالقرنين نوشته حاورى شيرازى به پايان كتاب افزوده شده است. كتاب مآثر سلطانيه در زمان حيات مؤلف و يك سال پيش از درگذشت دنبلى در چاپخانه سنگى تبريز به چاپ رسيد. در سال 1351 چاپ افستى از روى چاپ سنگى صورت گرفت. تصحيح حاضر براساس همان چاپ سنگى صورت گرفته و علاوه بر مقدمه مصحح درباره تاريخ جنگ هاى ايران و روسيه و پيشينه طايفه دنبلى و سرگذشت عبدالرزاق مفتون از توضيحات مفصلى درباره مطالب به صورت زيرنويس برخوردار است. در پايان نيز متن تعدادى از قراردادهاى منعقد شده ميان والى گرجستان و دربار قاجار با فرانسوى ها, روس ها, انگليسى ها و عثمانى ها آمده است. نخست وزيران سلسله قاجاريه
پرويز افشارى, چاپ اول, مركز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه, تهران, 1383, 432ص, وزيرى.
كتاب حاضر جلد دوم از مجموعه صدراعظم هاى سلسله قاجاريه به شمار مى آيد كه به شرح حال نخست وزيران سلسله قاجاريه پس از صدور فرمان مشروطه اختصاص يافته است. در اين كتاب تلاش شده ضمن بررسى شرح حال نخست وزيران سلسله قاجاريه اهم رويدادهاى دوران وزارت هر يك و عوامل مؤثر در موفقيت يا عدم موفقيت آنان بررسى شود, همچنين كوشش شده تا به روابط خارجى در دوران وزارت هر يك از نخست وزيران و چگونگى ارتباط آنان با روحانيون و علماى مذهبى هرچند مختصر اشاره شود. در پايان هر فصل نيز گذرى بر دوران پس از نخست وزيرى و برداشت هاى تاريخى از عملكرد آنان صورت گرفته است. ارائه پنجاه برگ از اسناد تاريخى دوران مشروطيت تا انقراض سلسله قاجاريه زينت بخش پايان كتاب مى باشد. در انتخاب اسناد تلاش به عمل آمده تا موضوعات متعدد مربوط به حوادث پس از مشروطيت در معرض ديد علاقه مندان به تاريخ ايران قرار گيرد. كتاب با تصاويرى از نخست وزيران مورد نظر همراه است. اللهيار صالح به روايت اسناد
مركز اسناد انقلاب اسلامى, چاپ اول, مركز اسناد انقلاب اسلامى, تهران, 1383, 484ص, رقعى.
در نوشتار حاضر, شرح زندگى اللهيار صالح با اشاره به فعاليت هاى وى در دوران پهلوى براساس اسناد موجود در مركز اسناد انقلاب اسلامى بازگو شده است. گفتنى است اللهيار صالح پس از تحصيل در مدرسه امريكايى و منشى گرى در سفارت آمريكا به ديوان عدليه وارد شد و پله هاى ترقى را تا رسيدن به وزارت پيمود. از جمله فعالان حزبى بود كه فعاليت هاى خود را با هدف تقويت جايگاه سلطنت انجام مى داد. وى نظريات و خط مشى هاى سياسى آمريكا درباره ايران را فاقد ويژگى استعمارى مى دانست و به همين دليل با برنامه هاى امريكا همسويى داشت. او كه در فعاليت هاى حزبى خود, در حزب ايران و جبهه ملى به ويژه جبهه ملى دوم, انديشه پذيرفتن حكومت پهلوى را مدنظر قرار داده بود در برابر قيام پانزدهم خرداد نيز سكوت كرد و سرانجام سياست صبر و انتظار را براى مدت نامعلومى پيشنهاد داد. فراز و فرود فرقه دموكرات آذربايجان به روايت اسناد محرمانه آرشيوهاى اتحاد جماهير شوروى
جميل حسنوف, ترجمه منصور همامى, چاپ اول, نشر نى, تهران, 1383, 256ص, رقعى.
در بخشى از يادداشت ناشر آمده است: محور اصلى اين كتاب ـ كه آن را يك گزارش مرحله به مرحله و مستند از سرگذشت آذربايجان از روز هجوم واحدهاى نظامى ارتش سرخ بدان سامان در شهريور 1320 تا اندك زمانى بعد از خروج واحدهاى مزبور از خاك ايران در بهار 1325 نيز مى توان توصيف كرد ـ به چگونگى فراز و فرود فرقه دموكرات آذربايجان اختصاص دارد, اين كه چگونه پس از تلاش ناموفق دولت شوروى براى كسب امتياز نفت شمال, مقامات مسكو با استفاده از شبكه امنيتى و اطلاعاتى گسترده اى كه در اين سال ها در آذربايجان برپا كرده بودند موجبات تشكيل فرقه دموكرات آذربايجان را فراهم آوردند. توصيف جزء به جزء نقش ارگان هاى سياسى, امنيتى و نظامى شوروى ـ و به ويژه حزب كمونيست و كاگ ب جمهورى آذربايجان ـ در اين ماجرا, آمادگى فرقه دموكرات براى تجزيه كامل آذربايجان و ادغام آن در حوزه شوروى به رغم تظاهر به حمايت از تماميت ارضى ايران… از جمله مباحث درخور توجهى اند كه در كنار توصيف كلى تحولات آذربايجان در اين ايام آمده اند. كتاب با تصاويرى از شخصيت هاى مورد بحث همراه است. بررسى تطبيقى آسيب شناسى انقلاب اسلامى با انقلاب اكتبر 1917 روسيه
مختارنژاد احمد, چاپ اول, اعتدال, تهران, 1383, 258ص, وزيرى.
نوشتار حاضر با هدف مقايسه آسيب شناسى انقلاب اكتبر 1917 روسيه و انقلاب اسلامى ايران نگارش يافته و نگارنده بر آن است ضمن بررسى تطبيقى, آفات و موانعى را كه سبب فروپاشى و شكست انقلاب روسيه گرديد تحليل نمايد و تعيين كند كه اين عوامل تا چه اندازه مى تواند در فروپاشى و شكست انقلاب اسلامى مؤثر واقع شود. مباحث كتاب ذيل اين عناوين تنظيم شده است: تئورى هاى آسيب شناسى انقلاب; نگرشى بر انقلاب اكتبر 1917 روسيه و انقلاب اسلامى ايران; اصلاحات در شوروى و جمهورى اسلامى ايران; آسيب شناسى انقلاب روسيه و انقلاب اسلامى و بررسى تطبيقى آسيب شناسى انقلاب روسيه با انقلاب اسلامى ايران و راهكارهاى مقابله با آن. بيست و پنج سال در ايران چه گذشت (از بازرگان تا خاتمى): از بنى صدر تا شوراى موقت رياست جمهورى
داود على بابايى, چاپ اول, اميد فردا, تهران, 1383, 514ص, وزيرى.
در دومين جلد از مجموعه (25سال در ايران چه گذشت) وقايع و رخدادهاى سياسى ايران از زمان انتخاب ابوالحسن بنى صدر به رياست جمهورى تا خلع وى و تشكيل شوراى موقت رياست جمهورى بازگو شده است. گفتنى است روز جمعه, پنجم بهمن 1358, مردم ايران به پاى صندوق هاى رأى رفتند تا اولين رئيس جمهورى را تعيين كنند; در اين روز تاريخى, ابوالحسن بنى صدر با به دست آوردن بيش از هفتاد درصد آراى شركت كنندگان, گوى سبقت را از ديگر نامزدها ربود و نام خود را به عنوان اولين رئيس جمهور نظام نوپاى اسلامى در تاريخ اين مرز و بوم به ثبت رساند… بنى صدر ـ با تحليل غلط از شرايط آن روز ايران و انتخاب يك استراژى محكوم به شكست ـ به راهى رفت كه در پايان آن تراژدى سياسى, بسيارى از حاميان خود را از دست داد و جماعت عظيمى از مردم را از كرده خود (يعنى انتخاب وى به رياست جمهورى) پشيمان كرد. احياء الملوك
شاه حسين بن غياث الدين محمد, چاپ اول, شركتانتشارات علمى و فرهنگى, تهران, 1383, 672ص, وزيرى.
اثر حاضر, تاريخ سيستان از ادوار باستانى تا سال 1072ق است. هدف نويسنده (ملك شاه حسين) كه از شاهزادگان سيستان در هنگام سلطنت شاه عباس اول بوده, احياى نام پادشاهان سيستان بوده است. اما در حقيقت, اين اثر مكمل كتاب تاريخ سيستان است كه حدود سال هفتصد هجرى نوشته شده است. ارزش تاريخى اين كتاب از آن روست كه نويسنده براى تكميل كار خود از كتاب هاى متعددى استفاده كرده كه تا آن زمان درباره تاريخ سيستان نوشته شده بود. علاوه بر اين او خود شاهد اتفاقاتى بوده كه در اين منطقه رخ داده است. مطالب اين اثر براى شناخت طبقات اجتماعى مختلف درخور اهميت است. مؤلف كتاب را به سه فصل و يك مقدمه و يك خاتمه به شرح زير تقسيم كرده است. مقدمه در بيان اهل دانش و راويان حديث و اهل تفسير و زهاد و عباد و شعراى نامدار است كه در آن ولايت بوده اند و نسب ملوك سيستان و بعضى چيزها كه مخصوص آن ولايت است, اعم از عجايب و غرايب و ذكر اسامى بلده و وجه تسميه آن. فصل اول ذكر عده اى است كه در آغاز در سيستان تا ظهور اسلام در آن سرزمين نامدار بوده اند و نيز شمه اى از حالات امراى عرب كه در آن ملك حكومت نموده اند. فصل دوم در وقايع حالات اولاد كسرى است كه بعد از استيصال عجم و دولت اسلام به سيستان آمده اند و همچنين ظهور دولت يعقوب ليث و خلف بن احمد تا زمان تاج الدين ابوالفضل. فصل سوم شرح زمان ملك قطب الدين محمد تا سال 1027ق است. خاتمه در شرح وقايعى است كه اين سالك رضا و تسليم را در اين مدت مشاهده افتاده و تعداد اسفار و تفصيل عبور بلاد و امصار و مدت توقف هر بلده و زيارت مشاهد مقدسه و حروبى كه در سيستان و ديگر مواضع واقع شده و راقم مرتكب آن شده و معرفت حال اهل روزگار. گفتنى است چاپ نخست اين كتاب در سال 1344 بوده و اينك چاپ دوم آن عرضه شده است. گستره تاريخ: گفتگوهايى با تاريخ نگاران ايران
مسعود رضوى, چاپ اول, هرمس, مركز بين المللى گفتگوى تمدن ها, تهران, 1383, 374ص, رقعى.
كتاب در سه بخش حاوى گفتگوهايى درباره تاريخ, تاريخ معاصر ايران و افق هاى تاريخ اسلام است. پيش از هر گفتگو به اختصار از آثار و مقام علمى و شرح حال گفتگو شونده سخن رفته است. بخش نخست كه روزنه اى به تاريخ عنوان گرفته, مشتمل بر گفتگوهايى با تاريخ نگاران ايران است. مطالب اين بخش به قرار ذيل است: همزاد آدميزاد (گفتگو با دكتر محمدابراهيم باستانى پاريزى); تاريخ نگارى و فلسفه تاريخ در ايران (گفتگو با دكتر عباس زرياب خويى); در جستجوى حلقه هاى مفقود فرهنگ (گفتگو با عبدالحسين حائرى); موزه هايى در باد (گفتگو با دكتر مرتضى فرهادى); سپيده دم تاريخ نگارى در ايران (گفتگو با ناصر تكميل همايون); نظريه هاى عمده در تاريخ نگارى معاصر ايران(گفتگو با عبدالله شهبازى). عناوين برخى مقالات بخش هاى دوم و سوم بدين شرح است: رويارويى انديشه ها در انقلاب مشروطيت(گفتگو با عبدالهادى حائرى); مشروطيت, قانون, آزادى, عدالت(گفتگو با محمدجواد شيخ الاسلامى); نقطه هاى آغاز در تحولات جديد ايران(گفتگو با احمد احرار); تاريخ نگارى اسلام (گفتگو با سيد جعفر شهيدى); شهر پيامبر(گفتگو با حسين قره چانلو); نهج البلاغه و تاريخ به روايت ابن ابى الحديد(گفتگو با محمود مهدوى دامغانى). تاريخ قم يا حريم مطهر بانوى عاليقدر اهلبيت عصمت و طهارت حضرت فاطمه معصومه(س)
محمدحسين ناصرالشريعه, چاپ اول, رهنمون, تهران, 1383, 500ص, وزيرى.
در نوشتار حاضر, تصحيح كتاب تاريخ قم يا حريم مطهر بانوى عاليقدر اهل بيت عصمت و طهارت حضرت فاطمه معصومه(ع) با مقدمات, تعليقات و اضافاتى چند به طبع رسيده است. كتاب با مقدماتى در مدح حضرت معصومه, موقعيت قم, قم قبل از اسلام, قم در دوران اسلامى, قم در دوره صفويه آغاز شده به اجمال از سازمان ادارى آستانه قم و ديگر مطالب مربوط به آن سخن رفته است, همچنين دانشمندانى كه در اين شهر مى زيسته اند معرفى شده اند. افزون بر اين, مقدمه چاپ هاى قبلى كتاب در اين بخش به طبع رسيده است. در پى اين مطالب, مباحث اصلى در پنج باب فراهم آمده و در پايان شعراى قم معرفى شده اند. در باب اول ذيل سيزده فصل از موقعيت جغرافيايى و تاريخى قم سخن مى رود, همچنين به برخى حوادث طبيعى از جمله سيل هاى عظيم اشاره مى گردد كه به اين شهر خساراتى وارد نموده. ورود نخستين طايفه عرب اشعرى به قم و برخى مطالب تاريخى ديگر, مطالب باب اول را تشكيل مى دهد. باب دوم در دو فصل تدوين شده به رواياتى درباره اين شهر اختصاص دارد. در اين باب به راه هاى قم در زمان قديم و امروز اشاره شده است. باب سوم با شرح ورود حضرت معصومه(س) به قم آغاز مى شود و در پى آن, تاريخچه گنبد و بارگاه با اشاره به پادشاهان مدفون در قم درج مى گردد, همچنين امامزاده هايى كه در قم و اطراف اين شهر دفن شده اند معرفى مى شوند. مؤلف در باب چهارم مساجد و مدارس قم را معرفى مى كند. فصل پنجم به معرفى فقها, راويان, محدثين و دانشمندان نامى قم از عصر محقق قمى تا عصر حاضر اختصاص يافته است. نگاهى گذرا به بوشهر: دو قرن مقاومت عليه استعمار
سيد قاسم ياحسينى, چاپ اول, كنگره بزرگداشت سرداران و 2000 شهيد استان بوشهر, دريانورد, تهران, 1383, 288ص, رقعى.
در اين كتاب, مبارزات و دلاورى هاى مردم بوشهر عليه استعمارگران انگليسى بازگو شده, طى آن مبارزان شاخص اين خطه از كشور معرفى مى گردند. افزون بر آن, زندگى نامه شهيد نادر مهدوى و حماسه او در خليج فارس بيان مى شود. كتاب طى چهار فصل با اين عناوين تدوين شده است: اولين هجوم استعمار انگليسى به بوشهر; حماسه باقرخان; رئيس على دلوارى رو در رو با انگليسى ها ـ عصر رئيس على دلوارى; حماسه شهيد نادر مهدوى در خليج فارس. در پايان كتاب چهار ضميمه به چاپ رسيده كه مشتمل بر برنامه هاى تاريخى در دوره حماسه بوشهر عليه انگليسى هاست, از جمله نامه سرپرستى كاكس به آيت الله شيخ محمدحسين برازجانى و نامه آيت الله شيخ محمدحسين برازجانى به سرپرستى كاكس. پير مراد قونيه و خازن هفت گنج
ولى الله شاهسوارى, محمد بيات, چاپ اول, نسيم حيات, قم, 1383, 284ص, وزيرى.
در اين مجموعه مقالات عرضه شده در دو همايش نخستين ارجداشت سراسرى مولانا جلال الدين محمد بلخى و نخستين پاسداشت سراسرى حكيم نظامى گنجوى كه در سال 1380 در شهرستان اليگودرز برگزار شد به طبع رسيده است. عناوين برخى از مقالات عبارتند از: نگاهى به ديدگاه روان شناسانه مولانا در مثنوى; مولانا جلال الدين در قرن بيست ويكم (عصر انفورماتيك و شخصيت جهانى او و عرفان); تلميح هاى پيچيده و رازآميز در مثنوى معنوى مولانا; آسيب شناسى روانى و مكتب مولانا; مولوى و آيات قرآنى, روايات و احاديث; بحث رباب خيال از ديدگاه مولوى; زن مبارك درخت برومند از ديدگاه نظامى گنجوى; تأثير خمسه نظامى گنجوى بر فرهنگ و ادب و هنر ايران; بازنويسى منظومه خسرو و شيرين با تكيه بر زمينه هاى تاريخى آن (دوره سلجوقى); ماهيت و قلمرو ادبيات و آثار ادبى از ديدگاه حكيم نظامى; قديمى ترين شرح بر چند بيت از خسرو و شيرين نظامى. احوال و آثار بديع الزمان فروزانفر
عليرضا پور رفعتى, چاپ اول, انجمن آثار و مفاخر فرهنگى, تهران, 1383, 296ص, وزيرى.
اين نوشتار به بيان زندگى نامه و فعاليت هاى علمى و تحقيقى اسناد بديع الزمان فروزانفر (1278ـ1349) اختصاص دارد. گفتنى است استاد بديع الزمان فروزانفر يكى از شخصيت هاى برجسته علمى روزگار ماست كه منشأ خدمات گسترده اى در عرصه علم و ادب اين سرزمين بوده است. وى در بشرويه (شهرى در جنوب استان خراسان) ديده به جهان گشود و در دامان خانواده اى متدين و روحانى پرورش يافت. مقدمات علوم را نزد پدر و معلمان زادگاهش فراگرفت و در سن جوانى عازم مشهد شد. مدت چهار سال از محضر اديب نيشابورى بهره برد و سپس به تهران عزيمت كرد و مراحل ترقى را يكى پس از ديگرى پيمود. معلمى را از مدرسه دارالفنون آغاز كرد و با گذراندن مدارج علمى به رتبه علمى استاد ممتاز دانشگاه ها نايل شد. او علاوه بر تدريس, مدت زيادى پست معاونت و سپس رياست دانشكده معقول و منقول را برعهده داشت و مدتى هم به عنوان سناتور به مجلس سنا راه پيدا كرد. در سال 1349 بازنشسته شد و در شانزدهم ارديبهشت ماه 1349 دار فانى را وداع گفت. وقايع رمضان و شهادت على(ع)
احمد صادقى اردستانى, چاپ اول, هستى نما, تهران, 1382, 328ص, رقعى.
عظمت و بزرگى رمضان را بايد در عبادت ها و نمازهاى مستحبى اى سراغ گرفت كه عابدان الهى به آن فرا خوانده شده اند, بايد در ليله القدرى جست كه سرنوشت يك سال آدمى را ورق مى زند و اگر فرد در آن شب توبه نمايد از همه معاصى پاك خواهد شد و مشمول عنايت ربانى قرار خواهد گرفت, شأن و شكوه رمضان را بايد در شهادت على(ع) يافت, امامى كه همه عمر در ترويج و تعالى دين كوشيد و ذره اى از خواست و فرمان الهى تخطى ننمود و براى اجراى عدال الهى بود كه در بارگاه عبادت به دست ناپاك افراد به شهادت رسيد, اهميت رمضان را بايد در وقايعى يافت كه در اين ماه پر ميمنت صورت گرفته اند. دريافت اين شأن و جلال بود كه مؤلف را واداشت به فحص و بحث درباره ماه رمضان بپردازد و حاصل مطالعه و جستجوى خويش را با قلمى روان و همه پسند به مخاطب عرضه كند. وى همه تحقيق خويش را ذيل سيزده عنوان گنجانده كه جهت آشنايى چكيده هر يك را تقديم مى كنيم. نويسنده ذيل عنوان (نجواى رمضان) به اين مطلب اشاره مى كند كه هرگاه ماه رؤيت شد بر هر مسلمانى ـ غير از افراد معذور ـ واجب است روزه بگيرد و بداند روزه نه فقط موجب صحت و سلامتى او مى شود بلكه اسباب معرفت حق را فراهم مى آورد. (قرآن و رمضان) عنوان دوم اين اثر است كه به اهميت رمضان و وجه تسميه آن و احكام روزه دارى و آثار جسمى و روحى آن و مجازات روزه خوارى مى پردازد. (تقوا فلسفه روزه) عنوان سوم اين نگارش است; مخاطب از نقش روزه در پا گرفتن تقوا و رشد و بالش آن در آدمى و اهميت تقوا و بحث لغوى و كانون آن و صفات متقين آگاه مى شود, همچنين از آثار بى تقوايى و آثار سازنده تقوا مطلع مى گردد, آثارى كه نگارنده آنها را در سه اثر جمع كرده كرد: فكرى و فرهنگى; اخلاقى و تربيتى; مادى و معنوى.
عنوان چهارم (ابوطالب, مؤمن قهرمان) است كه به وفات جناب ابوطالب در هفتم رمضان و سعى و اهتمام وى در رشد و نمو دين اسلام مى پردازد. (خديجه همسر پيامبر) مطلب بعدى اين نوشته است, بزرگ بانويى كه با همه توان در ترويج اسلام كوشيد و در دهم رمضان از دنيا رخت بربست. (مسيح منادى صلح و…) ششمين مبحث اين كتاب مى باشد, پيامبرى كه به ارشاد و هدايت مردم پرداخت و به آمدن پيامبر اسلام بشارت داد و در سيزدهم رمضان انجيل بر وى نازل شد. عنوان هفتم (امام

نام کتاب : آیینه پژوهش نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم جلد : 104 صفحه : 15

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست