ندارد و يا اين موضوع كه قانون نسبيت انيشتين موجب مى‌گردد كه عارفى مطلبى را از قرآن درك كند، اينها با هم ارتباطى ندارند چه اين‌كه دانش هندسه نيز تأثيرى در اين راستا ندارد و نمى‌توان ادّعا كرد چون آن علوم متحول شده بنابراين برداشت من از آيه عوض شده است. اين حرف غير از اختلاف مبنايى در تفسير است كه چگونه بايد تفسير قرآن انجام گيرد و آيا مى‌توان قرآن را بر اساس برهان عقلى فهميد و توسط قرينه‌اى عقلى مى‌توان از ظاهر آيه‌اى برداشت نمود. اكثر فيلسوفانى، چون ملاصدرا و علامه طباطبايى، كه مفسّر بوده‌اند معتقدند آنجا كه برهان قطعى عقلى داشته باشيم مى‌توان از ظهور ظنى آيه دست برداشت و يا قطعى عقلى قرينه لبّى مى‌شود به اين‌كه اين ظاهر مراد نيست يعنى ظهور بدوى نفى مى‌گردد. مثلا وقتى آيه «الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى»[1] براى جمعى نازل مى‌شود كه معتقدند خداى متعال جسم نيست و معناى مزبور را از اين آيه نمى‌فهمند، كلام از ظاهر بدويش منصرف مى‌شود. اين‌ها اختلاف مبنايى است و نمى‌توان شاهد و دليل آن دانست كه علوم بر علوم نقلى اثر مى‌گذارند.

حال اگر اشكال كنند كه اين بحث معرفت‌شناسانه است، بايد در جواب آنان گفت: معرفت‌شناسى را به اوّلى و ثانوى تقسيم كرده‌اند. در معرفت‌شناسى ثانوى بحث تقريباً جنبه تاريخى دارد يعنى بررسى اين‌كه در اين علم چگونه بحث شده است و به چه نتايجى رسيده‌اند و از چه شيوه‌هاى استفاده كرده‌اند و چه تحولاتى در اين علم آشكار گرديده